Pozytywizm na świecie

Pozytywizm zapisał się na trwałe do historii literatury i kultury jako wiek realizmu, powieści, nauki oraz propagowania sportu i zdrowego stylu życia.

Zestawienie najważniejszych publikacji, utworów muzycznych, malarskich, czyli tekstów kultury oraz najbardziej istotnych wydarzeń politycznych, społecznych oraz cywilizacyjnych pozwoli w pełni zrozumieć bogactwo epoki.

1863
· Francuski malarz, Edouard Manet maluje jeden ze swych najsłynniejszych obrazów - Śniadanie na trawie – i wystawia go w Salonie Odrzuconych, czym wywołuje ogromne poruszenie wielbicieli malarstwa. Ukazuje w nim patrzącą wyzywająco na widza nagą kobietę (prostytutkę) siedzącą obok dwóch modnie ubranych mężczyzn. Modelami uwiecznionymi przez artystę byli Gustave (jego brat) oraz przyszły szwagier Ferdinand Leenhoff, a słynną prowokujacą damą - prostytutka - Victorine Meurent.
· Kolejnym dziełem Maneta jest obraz zatytułowany Olimpia, ukazujący tę samą prostytutkę - Victorine Meurent, ubraną tym razem w starannie dobraną biżuterię i pantofelki.
· Georges Bizet, francuski kompozytor tworzy dzieło operowe Poławiacze pereł.
· Francuski filozof, historyk i krytyk literacki Hippolyte Taine pisze Historię literatury angielskiej.
· Ernest Renan, francuski pisarz, historyk, filolog i filozof oddaje do druku książkę, której celem była „systematyczna <> osoby Chrystusa i ukazanie go wyłącznie jako człowieka”. W Żywocie Jezusa Renan dowodzi, że Chrystus nie był Bogiem, nie uważał się za niego.
· John Stuart Mill, angielski filozof, politolog i ekonomista wydaje swe dzieło, zatytułowane O zasadzie użyteczności i będące kwintesencją jego poglądów.

1864
· Powstaje I Międzynarodówka (Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników) - organizacja międzynarodowa łącząca partie polityczne popierające podobne idee.

1865
· Richard Wagner, niemiecki kompozytor właściwy przede wszystkim epoce romantyzmu, wystawia w Monachium swą operę Tristan i Izolda.

1866
· Wybucha wojna prusko-austriacka, nazywana wojną siedmiotygodniową (ze względu na czas trwania), a zapoczątkowana sporem państw o przewodnictwo w Związku Niemieckim oraz konfliktem o Szlezwik i Holsztyn.
· W Kraju Zabajkalskim rozpoczyna się powstanie polskich zesłańców, budujących drogę niedaleko chińskiej granicy nad jeziorem Bajkał.
· Fiodor Dostojewski publikuje swą powieść psychologiczną i polifoniczną - Zbrodnia i kara.
· Alfred Nobel, szwedzki przemysłowiec i naukowiec odkrywa dynamit.

1867
· Powstaje konstytucyjna monarchia austro-węgierska będąca od tej pory państwem związkowym w Europie Środkowej.
· Twórca marksizmu, filozof i ekonomista Karol Marks publikuje Kapitał, t. 1 – dzieło najpełniej wyrażające jego poglądy na ekonomię polityczną.
· Dramatopisarz norweski Henryk Ibsen oddaje w ręce czytelników swoją sztukę Peer Gynt.
· Iwan Siergiejewicz Turgieniew, rosyjski przedstawiciel realizmu krytycznego publikuje Dym. W tej powieści podejmuje tematykę społeczną, opowiadając o sytuacji na wsi po uwłaszczeniu chłopów.

1868
· Fiodor Dostojewski wydaje czteroczęściową powieść zatytułowaną Idiota i opowiadającą o perypetiach Lwa Nikołajewicza Myszkina. Gdy pisarz tworzył historię swego bohatera, pisał w jednych z listów: „Chodzi mianowicie o przedstawienie absolutnie doskonałego człowieka. Moim zdaniem nie może być nic trudniejszego, zwłaszcza w naszych czasach. (...) Już dawniej idea ta pojawiała mi się w głowie jako pewien przebłysk obrazu artystycznego, nie chciałem jednak, aby stanowiła tylko część czegoś, potrzebowałem jej jako całości”.

1869
· Zostaje wynaleziony okresowy układ pierwiastków (Dmitrij Mendelejew).
· Rosjanin Lew Tołstoj, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli realizmu w literaturze europejskiej, publikuje czterotomowe dzieło, będące obrazem życia rosyjskiego w dobie napoleońskiej. Tytułuje je: Wojna i pokój.
· Gustaw Flaubert, francuski powieściopisarz wydaje książkę Szkoła uczuć.
· Rozpoczyna się budowa Kanału Sueskiego (nadzorowana przez francuskiego dyplomatę i przedsiębiorcę Ferdynanda de Lesseps).

1870
· Początek wojny prusko-francuskiej, której bezpośrednią przyczyną była sprawa tzw. depeszy emskiej. Konflikt został wywołany również próbą osadzenia na tronie Hiszpanii księcia pruskiego, Leopolda von Hohenzollern-Sigmaringen oraz dążeniem Prus do zjednoczenia Niemiec pod swoim panowaniem.
· Niemiecki kompozytor Richard Wagner wystawia swą operę, zatytułowaną Walkiria.
· Heinrichowi Schliemannowi, niemieckiemu archeologowi amatorowi udaje się odkryć Troję (a dokładniej tzw. skarb Priama).

1871
· Początek zrywu rewolucyjnego ludności Paryża, nazwanego Komuną Paryską. Bierze w nim udział zarówno inteligencja, jak i robotnicy.
· Powstaje Cesarstwo Niemieckie, nazywane II Rzeszą Niemiecką, którego kanclerzem zostaje Otto von Bismarck.
· Prapremiera czteroaktowej opery Aida z muzyką Giuseppe Verdiego i librettem Antonia Ghislanzoniego.
· Jeden z najważniejszych XIX-wiecznych biologów i jeden z pierwszych badaczy ewolucji, Karol Darwin publikuje swe dzieło O pochodzeniu człowieka.
· Edward Burnett Taylor przyczynia się do rozwoju nauki o kulturze i wydaje Cywilizację pierwotną, w której formułuje program nauki o kulturze oraz rozwija studia szczegółowe.
· Fiodor Dostojewski publikuje Biesy, powieść o prowincjonalnym mieście rosyjskim, interpretowaną jako pamflet na ruch rewolucyjny oraz powieść z kluczem.
· Emil Zola, francuski przedstawiciel naturalizmu zaczyna publikować cykl Rougon-Macquartowie. Historia naturalna i społeczna rodziny za Drugiego Cesarstwa, liczący 20 tomów. Analizuje w nim w sposób naukowy stosunki społeczne epoki II Cesarstwa.

1872
· Filozof Herbert Spencer publikuje Wstęp i pogląd ogólny na filozofię pozytywną.
· Iwan Turgieniew przedstawia czytelnikom swą nowelę Wiosenne wody.

1875
· Odbywa się premiera czteroaktowej opery Georgesa Bizeta Carmen, do libretta Henriego Meilhaca i Ludovica Halévy'ego.

1876
· Zostaje wynaleziony telefon (dzięki pomysłowości szkockiego nauczyciela muzyki, Alexandra Bella).
· Rosyjski kompozytor Piotr Czajkowski układa muzykę do baletu Jezioro łabędzie.
· Francuski pisarz, wybitny twórca i teoretyk poezji symbolicznej Stephane Mallarme publikuje swój głośny wiersz, zatytułowany Popołudnie fauna, rozpoczynający się słowami: „Te nimfy, tak bym chciał uwiecznić je. / Tak lekka
Ich ciał karnacja jasna, iż w przestwór ucieka /
Ucichły w snach puszystych. Kocham li złudzenie? (…)”.

1877
· Wybucha X wojna rosyjsko-turecka, spowodowana rosyjską ekspansją w kierunku Morza Czarnego i Bałkanów.
· Lew Tołstoj pisze kontrowersyjną jak na owe czasy powieść psychologiczną Anna Karenina, opowiadającą losy nieszczęśliwej miłości tytułowej bohaterki do oficera Wrońskiego.
· Emil Zola publikuje swą powieść W matni, będącą siódmą częścią cyklu Rougon-Macquartowie.

1878
· Koniec wojny rosyjsko tureckiej i podpisanie pokoju w San Stefano, na mocy którego między innymi utworzono księstwo Bułgarii.
· Zorganizowanie konferencji w Berlinie przez główne mocarstwa europejskie w celu rewizji warunków traktatu pokojowego w San Stefano, nazwanej kongresem berlińskim.
· Zostaje wynaleziony fonograf (T. A. Edison) - jedno z pierwszych urządzeń służących do zapisu i odtwarzania dźwięku.
· Piotr Czajkowski komponuje muzykę do Eugeniusza Oniegina – trzyaktowej opery na podstawie utworu Puszkina.

1879
· Tomasz Edison konstruuje żarówkę elektryczną.
· Norweg Henryk Ibsen publikuje dramat Nora, w którym ukazuje konflikt między konwencjonalną mieszczańską moralnością a prawem kobiety do stanowienia o samej sobie.

1880
· Niemiecki lekarz i bakteriolog Robert Koch odkrywa prątki gruźlicy.
· Emil Zola wydaje studium zatytułowane Powieść eksperymentalna..
· Powstaje naturalistyczna „Grupa Medanu”, która zajęła się rozwijaniem estetycznej wykładni dla dzieła literackiego. Działa w niej między innymi Emil Zola i Gay de Maupassant.

1881
· W wyniku udanego zamachu bombowego ginie car Rosji Aleksander II. Zastępuje go Aleksander III.
· Filozof Hipolit Taine publikuje swe najważniejsze dzieło Filozofia sztuki.

1882
· Anglia zajmuje Egipt.
· Edward Taylor wydaje zbiór swych poglądów – Antropologię.

1884
· Niemiecki filozof Fryderyk Nietzsche publikuje książkę Tako rzecze Zaratustra, w której głosi śmierć Boga, wolę mocy, nadczłowieka i wieczny powrót.
· Henryk Ibsen wydaje dramat Dzika kaczka – studium prawdy i kłamstwa.
· Joris Karl Huysmans, francuski pisarz skandalista, kojarzony z dekadentyzmem oddaje czytelnikom swą najgłośniejszą powieść - A rebours (Na wspak).

1885
· Gottlieb Daimler i Karl Benz tworzą model silnika samochodowego.
· Emil Zola publikuje powieść Germinal, która przez badaczy zyskała tytuł jednej z najlepszych powieści napisanych w języku francuskim. Opowiada o strajku górników w północnej Francji, widzianego zarówno z perspektywy robotników, jak i burżuazji.

1886
· Fryderyk Nietsche ogłasza filozoficzne dzieło Poza dobrem i złem.
· Artur Rimbaud, przedstawiciel francuskich symbolistów i dekadentów, publikuje zbiór swych wierszy, zatytułowany Iluminacje.

1887
· W Paryżu powstaje „placówka artystycznego realizmu” - „Thé�tre Libre” („Teatr Wyzwolony”), założony przez André Antoine’a, zamierzającego walczyć z rutyną i komercjalizmem.
· Twórca dramatów, powieści, esejów i utworów poetyckich, malarz i fotograf. uznawany za ojca współczesnego teatru, przedstawiciel naturalizmu i prekursor ekspresjonizmu August Strindberg wydaje swój naturalistyczny dramat Ojciec.

1888
· Vincent van Gogh, holenderski malarz, którego twórczość należy do kierunku zwanego postimpresjonizmem przedstawia obraz Kawiarnia w nocy.

1889
· Wystawa powszechna w Paryżu, na której odsłonięto zbudowaną specjalnie z tej okazji Wieżę Eiffla jako „przykład możliwości technicznych tamtego okresu oraz symbol potęgi gospodarczej i naukowo-technicznej Francji w tym okresie”.
· Powstanie II Międzynarodówki - międzynarodowego stowarzyszenia partii i organizacji socjalistycznych, walczącego o prawa robotnicze i dążącego do przekształcenia stosunków społecznych zgodnie z założeniami socjalizmu.

1890
· Norweski pisarz Knut Hamsun publikuje powieść Głód, będącą naturalistycznym opisem fizycznego głodu.
· Maurice Maeterlinck, belgijski dramaturg, poeta, eseista, piszący w języku francuskim, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1911 wydaje głośny dramat Ślepcy.

1891
· Szwedzka pisarka Selma Lagerl�f ogłasza utwór G�sta Berlig.

1893
· Prusy i Rosja podpisują rozejm.
· W Paryżu umiera filozof Hipolit Taine.

1894
· Na tron wstępuje ostatni car Rosji - Mikołaj II.
· Claude Debussy komponuje muzykę do choreograficznego obrazu Popołudnie fauna.
· Edvard Munch, norweski malarz i grafik przedstawia swój olejny obraz Melancholia.
· Angielski pisarz urodzony w Indiach Joseph Rudyard Kipling wydaje swą opowieść dla dzieci i młodzieży, zatytułowaną Księga dżungli.

1895
· Skonstruowanie i opatentowanie kinematografu przez francuskich chemików braci Lumiere. Pierwsza publiczna projekcja dotyczyła filmu Wyjście robotników z fabryki. Obejrzało go 35 osób.
· George Herbert Wells publikuje swą powieść Wehikuł czasu, dzięki czemu zyskuje sobie miano pioniera gatunku science fiction.
· Joseph Conrad wydaje swą debiutancką powieść Szaleństwo Almayera

1896
· Włoski kompozytor muzyki operowej Giacomo Puccini pisze Cyganerię. Opera liczy cztery fragmenty ukazujące obrazy z życia francuskiej cyganerii artystycznej w epoce balzakowskiej.

1897
· Anton Czechow, rosyjski nowelista i dramatopisarz, ogłasza utwór Wujaszek Wania.
· Edgar Allan Poe, przedstawiciel romantyzmu w literaturze angielskiej publikuje swe głośne Nowele.

1898
· Wynalezienie radiotelegrafu (włoski fizyk i konstruktor Guglielmo Marconi).
· Malarz Paul Cezanne specjalizujący się w technice kubistycznej i impresjonistycznej ogłasza obraz Kąpiące się.
· George Herbert Wells publikuje utwór Wojna światów.
· Irlandzki dramaturg i prozaik George Bernard Shaw wydaje zbiór zatytułowany Sztuki przyjemne i nieprzyjemne.

1899
· Lew Tołstoj publikuje powieść krytyczno-społeczną Zmartwychwstanie.

1900
· Joseph Conrad ogłasza powieść Lord Jim.
· Dwudziestopięcioletni niemiecki prozaik i eseista Tomasz Mann publikuje Buddenbrooków – sagę o świetności i upadku możnego mieszczańskiego rodu.

Polecasz ten artykuł?TAK NIEUdostępnij

Autor: Karolina Marlęga

Dowiedz się więcej

1 Za chlebem - streszczenie noweli Henryka Sienkiewicza
2 Polska literatura pozytywistyczna
3 Praca u podstaw