klp.plCzas akcji
Przedstawione wydarzenia nie są ułożone chronologicznie. Czas nie jest linearny. Niektóre sceny nawiązują do wydarzeń historycznych. „Przygotowanie” odbywa się ostatniej nocy 1799 roku – 31 grudnia. Wiedźmy i szatani tworzą wówczas przywódców powstania listopadowego (1830).
Dobrze wiedzieć
Akcja „Przygotowania” toczy się nocą z 31 grudnia 1799 roku na 1 stycznia 1800 roku. Ta data, według Słowackiego ma stanowić przełom wieków XVIII i XIX. Astarot oznajmia „Tysiąc osiemset lat wybiło”, Gehenna potwierdza „wiek dziewiętnasty uderzył”.
Słowacki uznał rok 1800 za początek wieku XIX. W rzeczywistości jako początek nowego wieku należy przyjąć jego rok pierwszy, czyli północ z 31 grudnia 1800 na 1 stycznia 1801 roku. Był to sposób oznaczania początku stulecia powszechny również w czasach Słowackiego. Na błędne sformułowanie wpłynąć tu mogła sugestia zmieniających się dwu cyfr początkowych danych stuleci (1799 – 1800).
Ponadto ów błąd (formalny) można uznać za wynikający z ogromnego znaczenia, jakie przydawano wiekowi XIX. Niektórzy pisarze „przyspieszali” w ten sposób nadejście nowej epoki. (J. Słowacki, Kordian, oprac. M. Bizan i P. Hertz, Warszawa 1977)
Akcja „Przygotowania” toczy się nocą z 31 grudnia 1799 roku na 1 stycznia 1800 roku. Ta data, według Słowackiego ma stanowić przełom wieków XVIII i XIX. Astarot oznajmia „Tysiąc osiemset lat wybiło”, Gehenna potwierdza „wiek dziewiętnasty uderzył”.
Słowacki uznał rok 1800 za początek wieku XIX. W rzeczywistości jako początek nowego wieku należy przyjąć jego rok pierwszy, czyli północ z 31 grudnia 1800 na 1 stycznia 1801 roku. Był to sposób oznaczania początku stulecia powszechny również w czasach Słowackiego. Na błędne sformułowanie wpłynąć tu mogła sugestia zmieniających się dwu cyfr początkowych danych stuleci (1799 – 1800).
Ponadto ów błąd (formalny) można uznać za wynikający z ogromnego znaczenia, jakie przydawano wiekowi XIX. Niektórzy pisarze „przyspieszali” w ten sposób nadejście nowej epoki. (J. Słowacki, Kordian, oprac. M. Bizan i P. Hertz, Warszawa 1977)
Sceny z Aktu I dotyczą młodości Kordiana i datują się na początek lat dwudziestych XIX. Wnioskować o tym można na podstawie opowieści Grzegorza, który wspomina kampanie napoleońskie. Opowiada o wyprawie Napoleona do Egiptu – lato 1798 -99 i jego klęsce w Rosji – 1812, a także niewolę rosyjską (po przegranej w Rosji).
W Akcie II, w podtytule pojawia się data – 1828 rok. Jest to czas psychologicznego, wewnętrznego dojrzewania Kordiana, gromadzenia wiedzy o świecie i o sobie. Jedna ze scen tego aktu – scena spotkania Kordiana z papieżem (sceny nie są numerowane) w Watykanie kryje aluzję do czasów po powstaniu listopadowym. To zakamuflowana krytyka stanowiska Stolicy Apostolskiej zajętego wobec polskiego zrywu niepodległościowego.
Akt III, zatytułowany „Spisek Koronacyjny” nawiązuje do faktycznego spisku, który został zawiązany w Warszawie w 1829 roku. Istotnie planowano wówczas zamach na Jego Cesarską Mość w dniu koronacji na króla polskiego – 24 maja 1829. Ofiarami zamachu miała być także królewska rodzina. Ze względu na przestrogi doświadczonych przedstawicieli polskich stronnictw politycznych, zamach nie doszedł do skutku.
W „Kordianie” Słowacki wystosował subtelny komentarz do tej sytuacji. W scenie czwartej, w osobach spiskowców, Księdza i Prezesa wskazał na stanowiska opozycyjne wobec zamachu. Podchorąży – Kordian mówi natomiast:
„Gdy car koronę wkładał u stopni ołtarza,
Trzeba go było jasnym państwa mieczem zgładzić (...)”
Po czym tylko głównego bohatera – Kordiana uczynił autor jedynym wykonawcą planu – również chybionego.
Miejsce akcji
Przestrzeń w utworze jest zróżnicowana. Wydarzenia dzieją się w rozmaitych miejscach. Szatani i Wiedźmy z „Przygotowania” spotykają się w grocie czarnoksiężnika Twardowskiego w górach Karpackich. Młody Kordian mieszka wraz ze sługą w szlacheckim dworku na prowincji. Jego posiadłość znajduje się prawdopodobnie w okolicach Karpat, na co wskazywałaby wzmianka w wypowiedzi Grzegorza:
„To były owe wielkie, murowane góry;
Stąd by je było widzieć, gdyby nie Karpaty”
Wnioskować więc można, że lata młodzieńcze Kordian spędza nie w Królestwie Polskim (w zasięgu Rosji), ale w zaborze austriackim. (Akt I)
Gdy Kordian podróżuje (Akt II), odwiedza:
- Londyn – tu siedzi w rozległym James Parku).
- Dover (w Anglii) – na wapiennej, kredowobiałej skale czyta Szekspira.
strona: - 1 - - 2 -
Autor: 