Geneza i podstawy filozoficzno-społeczne pozytywizmu

Pozytywizm to okres w dziejach literatury polskiej, który najczęściej wyznacza się na lata 1864 – upadek powstania styczniowego - 1890. W ówczesnym czasie nurt pozytywny był dominującym. Głównym założeniem epoki były: zaufanie do rozumu, przeświadczenie o dokonującym się postępie, organistyczna wizja społeczeństwa, kult nauki i mozolnej pracy. Społeczeństwo Kongresówki w okresie popowstaniowym było niezmiernie trudne. Należało nie dać się biologicznie zniszczyć i dążyć do ocalenia wszystkich przed represjami. Należało starać się nie dać wykorzenić polskiej kultury, a wręcz przeciwnie budować ją. Najważniejsza była odbudowa ekonomiczna kraju i stworzenie nowoczesnego społeczeństwa europejskiego. W ówczesnym czasie zmniejsza się rola zubożałego ziemiaństwa (część z nich staje się inteligentami i kupcami, przedsiębiorcami, inni “chłopieją”). Aby przeciwstawić się rusyfikacji społeczeństwo polskie musi zwrócić się do pracy gospodarczej i kulturalnej w demokratycznym duchu.

Założeniami filozoficznej teorii poznania były:

empiryzm – źródłem poznania doświadczenie zmysłowe,

fenomenalizm – orzekanie o konkretnych zjawiskach, a nie o ich “istocie”,

nominalizm – istnieją przedmioty konkretne, brak uniwersaliów,

agnostycyzm – monizm i dualizm, ateizm i antyklerykalizm,

scjentyzm – społeczeństwo powinno akceptować te wartości, które tworzą najlepsze warunki dla rozwoju nauk (obowiązywał zarówno w dziedzinie praktyki, jak i twórczości artystycznej), bezwzględna wiara w osiągnięcia nauki, oparte na konkretnych zdobyczach nauk przyrodniczych.

Twórcą pozytywistycznej filozofii był August Comte. Określenie „pozytywizm”, którym posłużył August Comte w swojej pracy Kurs filozofii pozytywnej, obecne było już w pracach Henri Saint-Simona. Za naczelne zasady filozofii pozytywnej, która z czasem przybrała nazwę pozytywistycznej, uważa się: agnostycyzm (porzucenie metafizyki oraz spekulacji i idealizmu na rzecz tego, co pewne, materialne i możliwe do zbadania, czyli empiryczne), poznanie poprzez doświadczenie, indukcyjny charakter nauki (naczelna rola eksperymentu, na podstawie którego powinno definiować się zjawiska, nie odwrotnie), fakty empiryczne jako przedmiot poznania, praktyczny charakter filozofii (miała być wykorzystywana w życiu codziennym ludzi).

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 

  Dowiedz się więcej