Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl ☰
Nazwą „Starożytność” (lub „Antyk”) określa się epokę, która obejmuje ponad 4 tysiące lat, zarówno przed, jak i po narodzeniu Chrystusa. Epoka ta obejmuje zarówno czasy najstarszych cywilizacji (egipskiej, greckiej, rzymskiej, babilońskiej, arabskiej, mezopotamskiej i innych), jak też czasy tzw. starożytności chrześcijańskiej, trwające od I do V wieku n.e.

Starożytna literatura, historia i kultura są fundamentami Europy współczesnej. W basenie Morza Śródziemnego narodziły się nauki matematyczne, fizyczne, przyrodnicze, idee filozofii i polityki, antropologia, filologia, sztuki artystyczne. W sposób schematyczny można zaznaczyć najważniejsze elementy spuścizny każdego z trzech antycznych światów: od Greków przejęliśmy system demokracji, filozofię i teatr; od Rzymian – prawodawstwo i osiągnięcia techniczne; kultura judajska natomiast dała początek głównej religii Europy, chrześcijaństwu, które ukształtowało kontynent zarówno w dziedzinie myślenia o człowieku i wszechświecie, jak też w sferze np. granic politycznych czy rodzaju alfabetu.

Kształt współczesnej literatury, w tym polskiej, także zawdzięczamy literaturom Antyku. Zanim wynaleziono pismo, posługiwano się przekazami ustnymi. Elementy znaczenia występowały również we wzornictwie naczyń i innych przedmiotów użytkowych, przedmiotów rytualnych, w architekturze. Rozwijały się w ten sposób główne języki Europy, a wraz z nimi – gatunki i formy literackie, powtarzalne motywy (wydarzenia, charaktery postaci, zjawiska – toposy), wzorce zachowań kulturowych (archetypy). Myśląc o kulturze polskiej, należy oczywiście uważać Grecję, Rzym i Jerozolimę za wpływowe kultury, ale do tej bazy dochodzi jeszcze specyfika słowiańska. Słowianie przyjęli pismo, prawodawstwo, religię i wszystkie pozostałe elementy dawnej kultury śródziemnomorskiej, interpretując ją według własnych tradycji kulturowych – późniejszych od pierwszych korzeni Grecji, Rzymu czy Jerozolimy, ale starszych od chrześcijaństwa.

W języku polskim wpływy zwłaszcza greckie i rzymskie (łacińskie) widoczne są w słownictwie oraz gramatyce. Wiele fraz pochodzących z mitologii czy też Biblii Starego i Nowego Testamentu weszło do języka i są powszechnie używane. Wzbogacają one mowę codzienną, a przede wszystkim literaturę. Starożytność jest głównym punktem odniesienia dla poetów i pisarzy klasycznych. Do harmonii starożytnej estetyki i etyki odwoływał się Miłosz, tęsknił Herbert, zawsze żywe widział je Iwaszkiewicz. Ze wzorów zwycięskich narodów i wspaniałych antycznych romansów chętnie czerpał Sienkiewicz. Filozofia Norwida odnosiła się do idei greckich, a Mickiewicz zgłębił nauki klasyczne na studiach i kochając słowiańską ojczyznę, dopracował klasyczne formy do perfekcji, aby właśnie w nich oddać rozterki swego serca. Dlatego tak ważne jest dla nas poznanie podstaw, z których wyrosły współczesna literatura, sztuka, nauki ścisłe i filozofia.

Bibliografia


1. Mieczysław Brożek, Wstęp [do:] Sofokles, Antygona, Ossolineum, Wrocław 1964.
2. Maria Cytowska, Hanna Szelest, Literatura grecka i rzymska w zarysie, PWN, Warszawa 1981.
3. Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1976.
4. Zygmunt Kubiak, Literatura Greków i Rzymian, Świat Książki, Warszawa 2003.
5. Władysław Kopaliński, Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Świat Książki, Warszawa 2000.
6. Słownik kultury antycznej .Grecja. Rzym, pod red. L. Winniczuk, wyd. 4, Wiedza Powszechna, Warszawa 1986.
7. Stanisław Stabryła, Starożytna Grecja, WSiP, Warszawa 1988.
8. Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, PWN, Warszawa 1986.



Mapa serwisu: