Okres „burzy i naporu”

Powstanie romantyzmu niemieckiego poprzedził tak zwany okres „burzy i naporu” (Sturm und Drang periode), który wystąpił w latach siedemdziesiątych osiemnastego wieku. Nazwa „burzy i naporu” pochodzi od tytułu dramatu Klingera „Sturm und Drang”, który uznano później za szczególnie reprezentatywny dla literatury tego okresu. Sami jej twórcy nazywali swoją epokę epoką geniuszy, uważając siebie za geniuszy w rozumieniu Younga, Hamanna i Herdera, tzn. za poetów tworzących według własnej miary, czerpiących wyłącznie z siebie tworzywo poetyckie i jego kształt artystyczny, nieskrępowanych niczym, przynajmniej w dziedzinie poezji. Przedstawicielami tego okresu byli w młodych latach trzej wybitni poeci: Gottfryd August Bürger, Jan Wolfgang Goethe i Fryderyk Schiller.

„Sturm und Drang” był literackim protestem przeciwko rozdarciu Niemiec na wiele państewek feudalnych, przeciwko despotycznej władzy królów i książąt tych państewek, przeciwko uciskowi mieszczan i chłopów oraz upadkowi gospodarczemu i kulturalnemu tych miast.

Pisarze „burzy i naporu”, postępowi patrioci i mieszczańscy demokraci niemieccy, mieli także swój program estetyczny. Domagali się w literaturze uczucia, ludowości, protestowali przeciwko wszystkim sztywnym przepisom dla pisarzy.

Dużym zainteresowaniem wśród przedstawicieli „burzy i naporu” cieszyły się odkryte dla Europy przez Tomasz Percy’ego ballady staroangielskie i staroszkockie (wydane w roku 1765); „Pieśni Osjana”, które nie były, jak sądzono wcześniej, zbiorem staroceltyckich ballad, lecz świetnym falsyfikatem napisanym przez Jamesa Macphersona (ukazały się w 1760 roku); buntownicze wobec zakorzenionych poglądów na poetykę myśli Edwarda Younga o swobodzie twórczej geniusza (1759) i propagowane przez niego „nieregularne” dzieła Szekspira (Williama Szekspira uważali za swojego wielkiego nauczyciela i „ojca” w dramacie); pisma Jana Jakuba Rousseau, głoszącego pierwszeństwo uczucia nad rozumem, sławiącego naturę nieskrępowaną postępem cywilizacji, domagającego się w „Umowie społecznej” (1762) suwerenności ludu.

Istotne w tym czasie stały się osoby rodaków Goethego: teorie estetyczne Johanna Gottfrieda Herdera zawierające postulat zbadania kultury ludowej i tworzenia literatury narodowej – prawdziwej, bo opartej na autentycznych wzorcach oraz napisany w 1775 przez Gottholda Ephraima Lessinga pierwszy niemiecki dramat mieszczański – „Miss Sara Sampson”.

Nurt ten, zwany również preromantyzmem niemieckim, trwał mniej więcej do roku 1885.

  Dowiedz się więcej