Warstwy filozoficzne w powieści

- Granica jest powieścią, w której autorka zestawiła ze sobą dwie koncepcje człowieka – człowieka społecznego i człowieka biologicznego. Zenon stał się reprezentantem drugiej z koncepcji – nie potrafił zapanować nad swą fizycznością, jego życie zdawało się być zdeterminowanym tylko przez popędy i prymitywne instynkty.

- Nałkowska starała się również pokazać, iż moralność jednostki jest jednocześnie kwestią społeczną. W jednym z opublikowanych wywiadów powiedziała:

Wydaje mi się, że początkiem istotnej moralności byłoby widzieć siebie oczami innych.

Moralność jest tworzona przez społeczeństwo i to ono jest jej nośnikiem. Stąd sędzią moralnym jednostki jest nie tylko ludzkie sumienie, ale również całe społeczeństwo.

- Powieść zawiera również wątek ontologiczny (czyli bytowy). Widzimy go w rozmowie syna Kolichowskiej z księdzem Czerlonem. Jej przedmiotem jest pytanie o granicę ludzkiego bólu, cierpienia, o sens życia człowieka. Dochodzą do wniosku, iż cierpienie i liczne przeciwności losu są wpisane w naturę człowieka i nie można przed nimi uciec. Tak samo cierpiał nawet Chrystus.

ONTOLOGIA – dział filozofii, zajmujący się problematyką bytu, cierpienia, istnienia.

- W Granicy widoczne są także wpływy deterministów. Według nich człowiek i jego życie są zdeterminowane przez czynniki środowiskowe, historię, rodzinę etc., a jednostka ma realnie minimalny wpływ na swoje życie. Determinanty te wpływają również na nasze widzenie moralności. I tak np. moralność tzw. człowieka społecznego jest w dużej mierze kształtowana przez środowisko, w którym przebywa.
- Powieść zawiera również wątek gnoseologiczny. Reprezentuje go racjonalista, Karol Wąbrowski, syn Kolichowskiej. Nie umiał pomóc swej cierpiącej matce i nie godził się na istnienie bólu. Jednocześnie poprzez swą delikatność starał się przygotować ją na nadchodzącą śmierć.

GNOSEOLOGIA - nauka badająca możliwości poznania świata obiektywnego.

  Dowiedz się więcej