Polska w okresie dwudziestolecia międzywojennego

Posunięcia te spowodowały umocnienie marki (waluty obowiązującej na terenie II Rzeczpospolitej), a co za tym szło wycofania jej z powszechnego obiegu i wprowadzenia nowej waluty – polskiego złotego. Powolna stabilizacja stała się odczuwalna dla obywateli już w 1924 roku. Stopniowo zaczęło spadać bezrobocie, a dochód narodowy zaczął wreszcie wzrastać. Tzw. wojna celna z Niemcami przyczyniła się wówczas do przyspieszenia budowy portu w Gdyni, który miał stanowić alternatywę dla Wolnego Miasta Gdańska. Grabski nakazał również założenie Banku Polskiego, który miał między innymi emitować polskiego złotego. Reformy wprowadzone przez Grabskiego nie zmieniły Polski w kraj dostatni, ale stworzyły fundamenty do tego, by tak się stało w niedalekiej przyszłości.



Bodajże najważniejszym wydarzeniem lat dwudziestych XX wieku w Polsce był przewrót majowy. Zamach stanu zorganizowany przez Piłsudskiego i jego współpracowników w dniach 12-14 maja 1926 roku. Marszałek po dojściu do władzy „Chjeny” przeniósł się do Sulejówka, skąd prowadził działalność publicystyczną i gdzie powoli gromadził wokół siebie swoich zwolenników. Po upadku rządu Skrzyńskiego w 10 maja 1926 roku do przejęcia urzędu premiera po raz drugi szykował się Wincenty Witos, co wzburzyło powszechne niezadowolenie lewicowej opozycji. Wtedy to Piłsudski ze swoimi oddziałami zdecydował się wkroczyć do Warszawy przekonany, że natychmiast przejmie władze. Jednak po pertraktacjach z prezydentem Wojciechowskim i marszałkiem Sejmu Maciejem Ratajem okazało się, że strona rządowa nie miała zamiaru ustępować. Na trzy dni Warszawę opanowały walki pomiędzy oddziałami zwaśnionych stron. Prezydent Wojciechowski podał się do dymisji, a przejmujący jego stanowisko Rataj poddał władzę Piłsudskiemu 14 maja 1926 roku. Marszałek dzień później powołał rząd Kazimierza Bartla. 31 maja 1926 roku Józef Piłsudski został wybrany na Prezydenta RP, lecz zrzekł się tego stanowiska na korzyść Ignacego Mościckiego, choć faktycznie to on sprawował władze w państwie. Okres rządów obozu piłsudczyków od przewrotu majowego określa się mianem sanacji. W warszawskich walkach z 12-15 maja 1926 roku zginęło 379 osób, w tym 164 cywilów.



Rządy sanacji przyniosły znakomite rezultaty gospodarcze, zwłaszcza przez pierwsze trzy lata (od 1926-1929 roku produkcja przemysłowa w Polsce zwiększyła się o 29%, wyraźnie spadło bezrobocie i wzrósł poziom płac). Niestety nie spełniały one demokratycznych standardów. Dochodziło nawet do represjonowania politycznych oponentów. W 1928 roku Piłsudski wzmocnił swoją pozycję w Sejmie, poprzez zwycięstwo Bezpartyjnego Bloku Wspierania Rządu (BBWR), partii politycznej dowodzonej przez Walerego Sławka, prawej ręki marszałka. Piłsudski w dość osobliwy sposób postępował z opozycją polityczną. 31 października 1929 roku obrady Sejmu sparaliżowało wtargnięcie uzbrojonych żołnierzy.

Lata trzydzieste w Polsce

Początek lat trzydziestych w II Rzeczpospolitej to walka ze światowym kryzysem gospodarczym, który pod koniec 1929 roku dotarł do Polski. Centrolew, czyli najsilniejsze ugrupowanie opozycyjne wobec sanacji, oskarżał rząd o nieudolność w walce z kryzysem. Odpowiedź Piłsudskiego na te zarzuty była brutalna. Marszałek zaproponował rozwiązanie Sejmu i rozpisanie nowych wyborów. Zanim jednak do nich doszło w nocy 9 na 10 września 1929 roku aresztowano 12 czołowych polityków Centrolewu.



Więźniów politycznych gnębiono fizycznie i psychicznie w zakładzie karnym w Brześciu. Kampania wyborcza upłynęła pod znakiem aresztowań. W tym czasie pozbawiono wolności blisko 5 tysięcy obywateli o różnych poglądach politycznych. Terror wobec opozycji zaowocował 46% poparcia dla BBWR w wyborach z 1930 roku. Wynik ten dał Piłsudskiemu 56% mandatów w Sejmie, co oznaczało możliwość samodzielnego sprawowania władzy. Tym razem jednak rząd nie mógł liczyć na sukcesy ekonomiczne. Wręcz przeciwnie, okres 1929-1935 przeszedł do historii jako czarne lata dla polskiej gospodarki. Wszystko to głównie za sprawą światowego kryzysu.



Piłsudski bezpośrednio dopowiadał za politykę zagraniczną i wojskowość w okresie rządów BBWR. To za jego kadencji i głównie dzięki jego staraniom 25 lipca 1932 roku w Moskwie podpisano pakt o nieagresji polsko-radzieckiej. Marszałek wykorzystał również niechęć Hitlera do komunizmu i dążąc do realizacji tzw. polityki równowagi chciał podpisać podobne porozumienie z Niemcami. 26 stycznia 1934 roku w Berlinie doszło do podpisania paktu o nieagresji pomiędzy Polską a III Rzeszą.



23 kwietnia 1934 roku prezydent Mościcki podpisał nową konstytucję uchwaloną podstępem przez BBWR, mimo sprzeciwu opozycji. Dokument ten nadał urzędowi prezydenta wielkie uprawnienia. Był to urząd stworzony specjalnie „na miarę” Piłsudskiego. Jednak rak wątroby pokrzyżował plany BBWR. 12 maja 1935 roku (niejako w 9. rocznicę przewrotu majowego) Józef Piłsudski zmarł w Belwederze. Jak pisze Tomasz Nałęcz:

Piłsudskiego jedni wielbili, inni nienawidzili, ale mało kto odmawiał mu wielkości. Bez wątpienia był najwybitniejszą postacią odrodzonej Polski. Najbardziej też przyczynił się do odzyskania niepodległości. Walka z niewolą, a potem o umocnienie suwerenności stanowiły sens jego życia.

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 - 

  Dowiedz się więcej