klp.plprąd w malarstwie, rzeźbie i grafice, który charakteryzował się wyeliminowaniem wszelkich przedstawień mających związek z naturą na rzecz subiektywnie odczuwanych zestawień czystych form i kolorów oraz układów linii, płaszczyzn i brył.Faktycznie, podstawowym założeniem abstrakcjonizmu nie było przedstawianie świata rzeczywistego, ale tworzenie autonomicznych dzieł, nowej rzeczywistości, nowej jakości w sztuce.
Abstrakcjonizm stanowił kolejny etap (po kubizmie, a wcześniej impresjonizmie) ewolucji sztuki. Można zaobserwować, że światowe malarstwo stopniowo odchodziło od realizmu na rzecz tematów nierzeczywistych. Za pierwszego abstrakcjonistę uważa się Rosjanina Wassilya Kandinsky’ego, jednego z najsłynniejszych malarzy XX wieku. Artysta tworzący w niemieckim Monachium stał się również pierwszym teoretykiem nowego nurtu. W roku 1912 opublikował manifest abstrakcjonizmu w pracy zatytułowanej �ber das Geistige in der Kunst (O duchowości w sztuce).
Kandinsky stanowił inspirację dla monachijskiego środowiska malarskiego. Właśnie w stolicy Bawarii powstała słynna grupa Der Blaue Reiter (Błękitny Jeździec), której Rosjanin przez długi czas przewodził. Jego pierwsze abstrakcje tytułował bardzo lakonicznie, np. Abstrakt V, w ten sposób pragnął upodobnić się do kompozytorów muzyki. Właśnie muzykę i dźwięk uważał za największą inspirację i usiłował je przenieść na płótno.
We Francji bardzo popularnym nurtem stał się orfizm, będący specyficznym połączeniem abstrakcji z kubizmem. Jego czołowym przedstawicielem był Robert Delaunay, miłośnik mocnych, rzucających się w oczy kolorów i eksperymentów malarskich. Na zaproszenie Kandinsky’ego dołączył do Der Blade Reiter razem ze swoją żoną Sonią Delaunay.
Do pionierów abstrakcjonizmu zalicza się również Rosjanina Kasimira Malewicza, Szwajcara Paula Klee, Czecha Frantiszka Kupke.
Abstrakcjonizm był bardzo popularny w Holandii, głównie za sprawą Pieta Mondriana i Theo van Doesburga. Pierwszy z nich zafascynowany był duchowością i filozofią, co miało wielki wpływ na jego prace. Najważniejszym terminem związanym z holenderskim abstrakcjonizmem jest pojęcie „De Stijl” (stosowane zamiennie z neoplastycyzmem). Tak nazywało się ugrupowanie artystyczne założone w 1917 roku, które swoją nazwę zawdzięczało czasopismu wydawanemu przez malarza i krytyka Theo van Doesburga. Poza wspomnianymi dwoma Holendrami, do grupy należeli jeszcze Vilmos Huszar, Bart van der Leck, Gerrit Rietveld, Robert van Hoff.
Hasło „Nieuwe Beelding”, co po holendersku oznacza „nową plastykę”, było głównym punktem filozofii De Stijl. Ugrupowanie dążyło do wyrażenia utopijnej duchowej harmonii. Uprościli oni jeszcze bardziej abstrakcjonizm, redukując swoje dzieła do pionowych i poziomych kształtów, w dodatku jedynie w czerni i bieli. Za doskonałą form geometryczną uważali oni idealnie prostą linię.
Niesprzyjająca artystom sytuacja polityczna, zwłaszcza w Niemczech, zmusiła wielu z nich do opuszczenia Europy. Naziści określali dorobek modernistów i abstrakcjonistów pogardliwym mianem „sztuki zdegenerowanej”. Hitlerowcy zorganizowali w 1937 roku wystawę właśnie o takiej nazwie, aby ośmieszyć prezentowane prace.
Autor: