Stefan Żeromski - życiorys

Żeromski urodził się 14 X 1864 roku w Strawczynie pod Kielcami, w patriotycznej szlacheckiej rodzinie. W 1874 roku został uczniem kieleckiego gimnazjum. Trudna sytuacja materialna, częste choroby nie sprzyjały systematycznej nauce. Nie uzyskując matury, jesienią 1886 roku Żeromski wyjechał do Warszawy i wstąpił do Szkoły Weterynaryjnej (uczelnia ta nie wymagała matury). W trakcie krótkich studiów (przerwanych z powodów finansowych), ustalały się poglądy pisarza na kwestie społeczne i polityczne. Stopniowo się radykalizował, m.in. na skutek kontaktów z czasopismem Głos. W powołaniu do pisania utwierdziła go praca guwernera w szlacheckich domach. W czasie udzielania korepetycji poznał swoją pierwsza żonę – Oktawię Rodkiewiczową, a na ich ślubie świadkiem był Bolesław Prus. Wkrótce wyjechał z nią do Szwajcarii, gdzie zaczął pracę jako bibliotekarz.

W Zurychu zetknął się z młodą polska emigracją socjalistyczną, poznał tam m.in. Narutowicza. Po powrocie do Polski pracował w bibliotece w Warszawie. Od 1904 roku, kiedy to wydano powieść Popioły, utrzymywał się już tylko z pisania. Po przeprowadzce do Nałęczowa związał się z grupą inteligentów o demokratycznym i socjalistycznym nastawieniu.

W 1909 roku na trzy lata wyjechał do Paryża, a wróciwszy do ojczyzny zamieszkał w Zakopanem. Drugą żoną pisarza była młoda malarka – Anna Zawadzka. Po wybuchu wojny usiłował wstąpić do Legionów i dostać się na front. W 1919 roku ponownie zamieszkał w Warszawie. W 1924 roku został kandydatem do literackiej nagrody Nobla, nie otrzymał jej jednak na skutek nieprzychylnych mu opinii po napisaniu Wiatru od morza. Zmarł 20 XI 1925 roku.
Pseudonimy autora – Maurycy Zych, Józef Kateria.

Cechy twórczości
W swych powieściach, opowiadaniach, nowelach i dramatach Żeromski korzystał z szerokiego wachlarza obserwacji społecznych i politycznych przemyśleń. Żywo angażował się w podejmowane przez siebie kwestie, co miało swoje odbicie w stylu i języku, którym pisał. W swoich powieściach sięgał po wątki historyczne – Popioły osadził w realiach czasów napoleońskich, zaś akcja wielu opowiadań i powieści toczy się w trakcie trwania powstania styczniowego.

Kompozycja jego utworów nie stanowi zwartej całości, rozdziały są odrębnymi jednostkami, czasem ze sobą niezwiązanymi, bohaterowie nie zawsze pojawiają się w każdej części. Jest to kompozycja modernistyczna.

Żeromski dbał, by jego powieści i opowiadania były autentyczne i wiarygodne historycznie. Misternie opisywał sceny batalistyczne, ale nie oznacza to, że po macoszemu traktował kreacje swoich bohaterów. Ich psychiki malował również z wszelkimi detalami.

Język twórczości Żeromskiego jest rytmiczny, z licznymi hiperbolami, intensyfikacją, podkreślaniem ważnych wydarzeń i scen. Staje się on przez to podobny do stylu barokowego. Jest również niezwykle liryczny, podobny do impresjonistycznego malarstwa, zwłaszcza w opisach przyrody i jej piękna. Zauważyć również należy nowatorski dla tego okresu sposób opisu scen erotycznych – w rysowanym przez autora erotyzmie jest siła, magnetyzm, naturalność.

Stefan Żeromski zaliczany jest do najważniejszych pisarzy tworzących w dwudziestoleciu międzywojennym. Uważany za patriotę i moralny autorytet, w całej swej twórczości stwarzał wzorce bohaterów.


Inne ważne dzieła Żeromskiego

• Opowiadania (1895) – Zapomnienie, Doktor Piotr, Cokolwiek się zdarzy, Zmierzch, Siłaczka, Oko za oko,
• Rozdziobią nas kruki, wrony
• Promień (1897)
• Syzyfowe prace (1897)
• Utowry powieściowe (1898)
• Ludzie bezdomni (1899)
• Popioły (1904)
• Aryman mści się (1904)
• Powieść o Udałym Walgierzu (1905)
• Echa leśne (1905)
• Sen o szpadzie (1905)
• Nagi bruk (1906)
• Nokturn (1907)
• Słowo o bandosie (1908)
• Duma o hetmanie (1908)
• Róża (1909)
• Sułkowski(1910)
• Wierna rzeka (1912)
• Uroda życia (1912)
• Walka z szatanem (1916 – 19)
• Przedwiośnie (1924)

  Dowiedz się więcej