klp.plBIBLIA - pierwsi ludzie – Adam i Ewa są symbolem marzeń człowieka o pełnej niezależności, wolności, nieśmiertelności oraz decydowaniu o tym, co dobre, a co złe. Mimo iż mieli w Edenie wszystko, czego pragnęli, ograniczał ich zakaz zrywania owoców z drzewa poznania dobrego i złego. Złamali go, za co zostali skazani na trudy ziemskiej egzystencji. Ludzie od tamtej pory marzą o powrocie do „bożego ogrodu”, szczęśliwym życiu bez trosk, chorób i śmierci. Podobnie o życiu bez nakazów i zakazów, o nieśmiertelności i dorównaniu Bogu marzyli budowniczowie Wieży Babel. Ich plan nie mógł się jednak ziścić, gdyż Pan pomieszał języki, udowadniając, że szczęśliwa wspólnota bez jego udziału nie jest możliwa. Jednak Bóg spełniał również ludzkie marzenia i często pomagał im w trudnej drodze, tak, jak pomógł starcowi Abrahamowi obdarzając go i jego niemłodą żonę Rebekę upragnionym synem Izaakiem, czyniąc go ojcem Narodu Wybranego. Jahwe pomógł również Mojżeszowi wyprowadzić lud Izraelski z egipskiej niewoli. Mojżesz był tym, który realizował wielkie marzenie swego ludu o upragnionej Ziemi Obiecanej. Mimo zwątpień prowadził Izraelitów do krainy „mlekiem i miodem płynącej” - ziemi Kanaan. Choć nie dane mu było wprowadzić do niej współplemieńców, ponieważ zgrzeszył, Bóg pozwolił mu ujrzeć przed śmiercią z góry Nebo Ziemię Obiecana.
”Dzieje Tristana i Izoldy” to średniowieczny romans rycerski. Zasadniczym tematem utworu jest niezwykle silna miłość, pełna zarówno w wymiarze duchowym, jak i fizycznym. Miłość Tristana – średniowiecznego rycerza i Izoldy - królowej Kornwalii, żony króla Marka łamie wszystkie bariery. Ich marzeniom nie może przeszkodzić różna pozycja społeczna kochanków, zasady moralne, obyczajowe, nakazy religijne, nawet rozłączenie, oddalenie kobiety od mężczyzny. Ta miłość to potężna ludzka namiętność, której Tristan i Izolda doświadczają początkowo wbrew swej woli. Nie może się nigdy wypalić, ostatecznie spełnić, trwa wiecznie - nawet po śmierci, o czym świadczy drzewo wyrosłe na wspólnym grobie kochanków.
„Romeo i Julia” – William Szekspir opisuje historię najsławniejszych kochanków w dziejach literatury. Mimo iż rodziny młodej pary od pokoleń żyli w konflikcie wygrywa ich miłość. Romeo i Julia biorą potajemnie ślub. Nie dane im jednak było wspólne życie. Romeo odnalazłszy śpiącą Julię wziął ja za zmarłą i popełnił samobójstwo. Julia przebudziwszy się na widok zmarłego kochanka również odebrała sobie życie. Rodzice młodych dopiero po tragicznych wydarzeniach zaakceptowali ich małżeństwo i pogodzili się.
„Hamlet” – William Szekspir kreuje postać niepoprawnego idealisty i marzyciela. Duch ojca zdradza mu sekret swej śmierci – morderstwa dokonanego przez brata – uzurpatora Klaudiusza. Hamlet szuka dochodów zbrodni by dokonać zemsty, jednak izolowany, nie chcąc brać udziału w kłamstwach, przybiera maskę drwiny i obłędu. Marzy o świecie idealnym, wolnym od gry pozorów, zbrodni, w którym możliwa jest czysta miłość. Ginie nie doprowadzając do zemsty na stryju.
„Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy” – Miguel de Cervantes bohaterem swojej powieści czyni prostodusznego szlachcica z Manczy, który po lekturze ksiąg o błędnych rycerzach walczących z olbrzymami i potworami w obronie pokrzywdzonych, postanawia wyruszyć w świat, aby poszukiwać rycerskich przygód i walczyć z wszelkim złem. Uznaje, że dla własnej sławy i dobra kraju konieczne jest, aby został błędnym rycerzem, czyli naprawiał krzywdy całego świata, narażał się na niebezpieczeństwo i zdobył wieczną sławę. Mimo swego cudacznego wyglądu, budzącego u ludzi śmiech, z przekonaniem wypełniał swą misję. Widząc na polu wiatraki, wziął je za potworne olbrzymy i postanowił, nie słuchając perswazji swego giermka – Sanczo Pansy – stoczyć z nimi nierówną walkę. Ta scena nabrała wartości symbolu, a dam Don Kichote stał się autentycznym mitem literackim, uosobieniem naiwności i marzycielstwa.
„Janko Muzykant” – Henryk Sienkiewicz opisuje losy Janka – dziesięcioletniego, słabego i chorowitego chłopca z bardzo biednej wiejskiej rodziny. Od najmłodszych lat przejawiał on wielkie uzdolnienia muzyczne, muzyka była jego pasją. Janko całe życie marzył o dotknięciu prawdziwych skrzypiec w pańskim dworze. Zostaje jednak posądzony o kradzież i za realizację marzeń zostaje skazany przez sąd gminny na karę chłosty. Skatowany przez stójkowego, tępego wykonawcę sądowych wyroków, rozchorowuje się. Umierając wciąż marzy o skrzypkach i pyta matkę czy bóg w niebie da mu prawdziwe skrzypce.
„Ziemia obiecana” – Stanisław Władysław Reymont opisuje narodziny przemysłowej Łodzi. Porównuje ją do monstrum, niszczącego zwykłych ludzi i wykrzywiających psychicznie właścicieli wielkich fortun. Tematem powieści jest mechanizm "robienia pieniędzy" przez jej trzech bohaterów, z których jeden jest Polakiem (Karol Borowiecki), drugi Niemcem (Max Baum), trzeci Żydem (Moryc Welt). Różnice pochodzenia i obyczajów nie dzielą ich, wręcz przeciwnie - wzajemnie wobec siebie lojalni - wykorzystali je dla skutecznego działania i wygrywania z konkurencją. Razem zakładają fabrykę, choć żaden z nich nie posiada większych środków, wierzą jednak w przyjaźń, sukces i marzą by stać się prawdziwymi fabrykantami. O ich początkowo utopijnych planach świadczy rozmowa trzech bohaterów:
- Zakładamy fabrykę.
- Tak, ja nie mam nic, ty nie masz nic, on nie ma nic - zaśmiał się głośno.
- To razem właśnie mamy tyle, w sam raz tyle, żeby założyć wielką fabrykę. Cóż stracimy? Zarobić zawsze można - dorzucił po chwili. - Zresztą, albo robimy interes, albo interesu nie robimy. Powiedzcie raz jeszcze.
- Robimy, robimy! - powtórzyli obaj.
„Marzyciel” - Stanisław Władysław Reymont opisuje w swej powieści, wskazującej na duży wpływ literatury Dostojewskiego, losy kasjera kolejowego, który rzeczywistość przezywa podwójnie – jako realną i jako zwidy senne. Swoje cierpienia przerywa samobójstwem.
„Noce i dnie” – Maria Dąbrowska ukazuje postać Barbary Niechcic, która całe życie wraca myślami do młodzieńczych lat i niespełnionej miłości z Tolibowskim. Marzenia stanowią dla niej odskocznię od szarej i trudnej rzeczywistości. Po latach Barbara u uświadamia sobie jednak, że jedyną osobą, którą naprawdę kochała był jej mąż – Bogumił.
„Ludzie bezdomni” – Stefan Żeromski opisuje idealistę, społecznika, miotającego się pośród egoistycznego świata. Marzy o tym by pomagać prostym ludziom. Rezygnacja z małżeństwa z ukochaną Joasią Podborską to cena jaką płaci za walkę o swe ideały.
„Przedwiośnie” – Stefan Żeromski swa powieść napisał w wyniku zawiedzionych nadziei społecznych po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Cezary Baryka, urodzony w baku, ma wyidealizowany obraz polski. Jego ojciec marzy o sinej i niepodległej ojczyźnie, w której powstają „szklane domy”. Do końca swych dni wierzy w dobrobyt czekający w niepodległej Polsce rzeczywistość zastana przez Cezarego w Polsce jest jednak skrajnie różna od wyobrażeń rodziców.
„Siłaczka” – Stefan Żeromski w swej noweli przedstawia Stasię Bozowską, która marzy o nauczaniu i poprawie losu najbiedniejszych. Poświęca się ucząc wiejskie dzieci. Niestety, żyjąc w skrajnym ubóstwie, zaraża się tyfusem i umiera.
„Tajemniczy ogród” – F. H. Burnett opowiada historię krnąbrnej egoistki – Mary Lennox, która po utracie rodziców przybywa do wuja do Anglii i powoli przenika tajemnice jego wielkiego zamku. Odkrywa między innymi furtkę do magicznego, choć zaniedbanego ogrodu. Jej marzeniem staje się ożywienie go. Podczas pracy w ogrodzie zaczyna inaczej patrzeć na świat. Zyskuje przyjaźń i odmienia na lepsze los wuja i jego syna, poruszającego się na inwalidzkim wózku.
„Ania z Zielonego Wzgórza” - Lucy Maud Montgomery opowiada o losach wiecznej marzycielki – rudowłosej Ani Shirley, wcześnie osieroconej dziewczynki, która wskutek nieporozumienia trafia do domu Maryli i Mateusza na Zielonym Wzgórzu. Sympatyczna, wrażliwa i pełna wdzięku, obdarza swych opiekunów wielką miłością, zdobywa ich serca i odnajduje prawdziwie rodzinny dom. Dzięki marzeniom przeobraża dom na Wyspie Księcia Edwarda w miejsce magiczne. Choć jej lekkomyślność i „bujanie w obłokach” były często przyczyną kłopotów, nikt dłużej nie potrafił gniewać się na niesforne dziewczę.
„Król Maciuś Pierwszy” – Janusz Korczak przedstawia chłopca, który pragnie stworzyć krainę szczęśliwości, pozbawiona wojen, konfliktów oraz nietolerancji. W takim beztroskim królestwie miałyby rządzić dzieci, a obywatele, pozbawieni obowiązków mieliby czas na zabawę. jego marzenia spełniają się jednak tylko na krótko.
„Mały Książę” – Antoin de Saint-Exupéry ukazuje międzyplanetarną wędrówkę małego mieszkańca planety B-612. Podróżowanie dostarcza Małemu Księciu powodów do zdziwienia i niezadowolenia. Dzięki niej poznaje, czym jest miłość, przyjaźń i śmierć. Wartości, jakim hołdują dorośli rozczarowują bohatera, który uosabia marzenia i poszukiwanie dziecka.
„Przygody Alicji w krainie czarów” – Lewis Carroll opisuje historię małej dziewczynki – Alicji, która trafia we śnie do magicznego świata wyobraźni i marzeń. Próbuje w nim odnaleźć odpowiedzi na podstawowe dla każdego człowieka pytania, a także wyjaśnić, na jakiej zasadzie funkcjonuje nierealny świat.
„Piotruś Pan” – James Matthew Barri przedstawia losy Piotrusia Pana, który nie chciał dorosnąć, uciekł z ojcowskiego domu tydzień po urodzeniu, aby wrócić do krainy wróżeg, gdzie na zawsze pozostanie szczęśliwym dzieckiem. Wyimaginowanej krainy – Nibylandia, istniała, niestety, tylko w jego wyobraźni.
„Ikar” – Jarosław Iwaszkiewicz w swej noweli nawiązuje do postaci mitologicznego Ikara, przyrównując go do nastoletniego chłopca, którego nazywa Michasiem. Autor opisuje historię z czasów hitlerowskiej okupacji. Młodzieniec zaczytany w lekturze wpada lekkomyślnie pod samochód prowadzony przez gestapowców. Zatrzymany, zostaje najprawdopodobniej odwieziony do siedziby Gestapo na Szucha. Los chłopca jest nieznany, jednak jego postawa – zafascynowanie książką i nieodpowiedzialne zachowanie przypominają czyn Ikara. Podobnie jak on – Michaś za nieuwagę zapłacił prawdopodobnie wysoką cenę.
„Dedal i Ikar” – Zbigniew Herbert nawiązuje swym wierszem do mitologii. Dedal jawi się jako mędrzec, zaś młodzieniec to ucieleśnienie głupoty, lekkomyślności, lekceważenia praw fizyki i wszechświata, niezrozumienia przenośni:
„Był taki młody i nie rozumiał, ze skrzydła są tylko przenośnią
trochę wosku i piór i pogarda dla praw grawitacji
nie mogą utrzyma ć ciała na wysokości wielu stóp”
„O dwu nogach Pana Cogito” – Zbigniew Herbert przedstawia swojego bohatera – Pana Cogito stąpającego na dwóch nogach: „lewej którą przyrównać można do Sancho Pansy i prawej przypominającej błędnego rycerza”. Podmiot liryczny dowodzi, że życie człowieka musi łączyć w sobie realizm i idealizm, pragmatyzm i marzenia, choćby w wyniku tego stąpał po ziemi, jak bohater wiersza „lekko chwiejnie”.
„Don Kiszot” – Stanisław Grochowiak ironicznie odnosi się do historii o błędnym rycerzu. Nad wiarę w ideały przedkłada pragmatyzm Sancho Pansy, uważając się za jego wnuka:
„I wreszcie rycerz obumarł. Klap!...
Trumna i wieńce. Świece do nieba,
A Pansa spłodził szesnaście bab,
Pięciu chłopaków do tego, co trzeba.”