klp.plFerdydurke ukazała się w 1937 r. w Warszawie. Wydała ją, wraz z okładką projektu Brunona Schulza, oficyna „Rój”. Gombrowiczowska powieść od razu wzbudziła duże, choć często skrajne, emocje. W artykule komentującym nowo wydane dzieło Bruno Schulz pisał:
Pozornie nonsensem karmi nas właśnie Gombrowicz. Jego przewrotna opowieść – wielka satyra społeczno-kulturowa, wyszydzająca zacofany system edukacji, naiwną postępowość obyczajową sfer inteligenckich, anachroniczność polskiego dworu i idee sentymentalnego bratania się z ludem, pełna jest groteski i absurdu. J. Kwiatkowski pisze, że
Osobliwa proza, w której pisarz tworzy groteskowy obraz świata na pograniczu kpiny i powagi, w której odsłania absurdy życia okazała się najsłynniejszą powieścią Gombrowicza i zarazem jedną z najciekawszych pozycji w polskiej prozie dwudziestolecia międzywojennego. Prekursorstwo artystyczne, rozbicie tradycyjnej struktury powieściowej sprawiło, że Ferdydurke przyczyniła się znacząco do rozwoju gatunku. Przetłumaczona na wiele języków doczekała się także kilku inscenizacji teatralnych, jak również adaptacji telewizyjnej i filmowej. Nieustannie przywoływana i komentowana stanowi punkt odniesienia dla rozważań o literaturze polskiej XX wieku.
1933 – zbiór opowiadań Pamiętnik z okresu dojrzewania
1937 – Ferdydurke
1938 – sztuka Iwona, księżniczka Burgunda (druk w „Skamandrze”, wydanie osobne 1958 r.)
1939 – powieść sensacyjno-fantastyczna Opętani (druk w gazetach, wydanie pośmiertne w 1973 r.)
1953 – powieść Trans-Atlantyk oraz dramat Ślub
1957 – Bakakaj (wydanie zmienione i rozszerzone Pamiętnika z okresu dojrzewania)
1960 – powieść Pornografia
1953-1956 – Dziennik (tom 1)
1957-1961 – Dziennik (tom 2)
1965 – powieść Kosmos
1961-1966 – Dziennik (tom 3)
1966 – dramat Operetka
1969-1977 – Dzieła zebrane (tomy 1-11 wydane w Paryżu)
1977 – Wspomnienia polskie oraz Wędrówki po Argentynie (wydania pośmiertne w tomie 11 Dzieł zebranych)
1986-1992 – Dzieła (tomy 1-10 wydane w Krakowie)
1. Jan Błoński, Forma, śmiech i rzeczy ostateczne. Studia o Gombrowiczu, Universitas, Kraków 2003.
2. Michał Głowiński, ”Ferdydurke” Witolda Gombrowicza, w serii „Biblioteka Analiz Literackich”, wyd. 2, WSiP, Warszawa 1995.
3. Jerzy Jarzębski, Gombrowicz, w serii „A to Polska właśnie”, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2004.
4. Tadeusz Kępiński, Witold Gombrowicz. Studium portretowe, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1988.
5. Irena Nowacka, ”Ferdydurke” Witolda Gombrowicza, w serii „Biblioteczka Opracowań”, Biblioteka Wysyłkowa, Lublin 1994.
6. Jerzy Paszek, Filip Mazurkiewicz, Przeczytacie „Ferdydurke”: szkolna encyklopedia języków Ferdydurki, Książnica, Katowice 1998.
Od dawna odwykliśmy w naszej literaturze od zjawisk tak wstrząsających, od wyładowań ideowych tej miary, co powieść Witolda Gombrowicza Ferdydurke. Mamy tu do czynienia z niezwykłą manifestacją talentu pisarskiego, z nową rewolucyjną formą i metodą powieści i w końcu z fundamentalnym odkryciem, z aneksją nowej dziedziny zjawisk duchowych, dziedziny bezpańskiej i niczyjej, na której dotychczas hulał tylko nieodpowiedzialny żart, kalambur i nonsens.
Pozornie nonsensem karmi nas właśnie Gombrowicz. Jego przewrotna opowieść – wielka satyra społeczno-kulturowa, wyszydzająca zacofany system edukacji, naiwną postępowość obyczajową sfer inteligenckich, anachroniczność polskiego dworu i idee sentymentalnego bratania się z ludem, pełna jest groteski i absurdu. J. Kwiatkowski pisze, że
Gombrowicz przeprowadzał swoje ataki z brawurą i z poczuciem bliskiego pure nonsensowi komizmu, które uczyniły go sąsiadem, z jednej strony – Witkacego, z drugiej strony – Gałczyńskiego.Ataki te podporządkował pisarz walce o autentyczność polskiej kultury i kategoriom swojej filozofii człowieka, dla której stworzył osobny, nowatorski język.
Osobliwa proza, w której pisarz tworzy groteskowy obraz świata na pograniczu kpiny i powagi, w której odsłania absurdy życia okazała się najsłynniejszą powieścią Gombrowicza i zarazem jedną z najciekawszych pozycji w polskiej prozie dwudziestolecia międzywojennego. Prekursorstwo artystyczne, rozbicie tradycyjnej struktury powieściowej sprawiło, że Ferdydurke przyczyniła się znacząco do rozwoju gatunku. Przetłumaczona na wiele języków doczekała się także kilku inscenizacji teatralnych, jak również adaptacji telewizyjnej i filmowej. Nieustannie przywoływana i komentowana stanowi punkt odniesienia dla rozważań o literaturze polskiej XX wieku.
Kalendarium twórczości Gombrowicza
1933 – zbiór opowiadań Pamiętnik z okresu dojrzewania
1937 – Ferdydurke
1938 – sztuka Iwona, księżniczka Burgunda (druk w „Skamandrze”, wydanie osobne 1958 r.)
1939 – powieść sensacyjno-fantastyczna Opętani (druk w gazetach, wydanie pośmiertne w 1973 r.)
1953 – powieść Trans-Atlantyk oraz dramat Ślub
1957 – Bakakaj (wydanie zmienione i rozszerzone Pamiętnika z okresu dojrzewania)
1960 – powieść Pornografia
1953-1956 – Dziennik (tom 1)
1957-1961 – Dziennik (tom 2)
1965 – powieść Kosmos
1961-1966 – Dziennik (tom 3)
1966 – dramat Operetka
1969-1977 – Dzieła zebrane (tomy 1-11 wydane w Paryżu)
1977 – Wspomnienia polskie oraz Wędrówki po Argentynie (wydania pośmiertne w tomie 11 Dzieł zebranych)
1986-1992 – Dzieła (tomy 1-10 wydane w Krakowie)
Bibliografia
1. Jan Błoński, Forma, śmiech i rzeczy ostateczne. Studia o Gombrowiczu, Universitas, Kraków 2003.
2. Michał Głowiński, ”Ferdydurke” Witolda Gombrowicza, w serii „Biblioteka Analiz Literackich”, wyd. 2, WSiP, Warszawa 1995.
3. Jerzy Jarzębski, Gombrowicz, w serii „A to Polska właśnie”, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2004.
4. Tadeusz Kępiński, Witold Gombrowicz. Studium portretowe, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1988.
5. Irena Nowacka, ”Ferdydurke” Witolda Gombrowicza, w serii „Biblioteczka Opracowań”, Biblioteka Wysyłkowa, Lublin 1994.
6. Jerzy Paszek, Filip Mazurkiewicz, Przeczytacie „Ferdydurke”: szkolna encyklopedia języków Ferdydurki, Książnica, Katowice 1998.
Mapa serwisu:
- Ferdydurke - streszczenie krótkie i szczegółowe (z video)
- Witold Gombrowicz - życie i twórczość
- Ferdydurke - plany wydarzeń
- Ferdydurke - opracowanie
- Ferdydurke - czas i miejsce akcji
- Główne wątki powieści
- Znaczenie tytułu powieści
- Problem niedojrzałości w utworze
- „Ferdydurke” jako przykład powieści groteskowej, awangardowej
- Kompozycja, język, narracja w „Ferdydurke”
- Niekonwencjonalne zakończenie…czy ja też jestem trąba?
- Gombrowicz – nauczyciel życia
- Dwie lekcje łaciny. Porównanie sposobu ich przedstawienia we fragmentach „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza i „Lekcji łaciny” Zbigniewa Herberta
- „Być człowiekiem, to recytować człowieczeństwo”, czyli o koncepcji człowieka uwikłanego w formę
- Motywy literackie w „Ferdydurke”
- Ferdydurke - problem formy
- Człowiek stwarzany człowiekiem – filozofia formy
- Walka z formą, czyli szyderstwo naszych złudzeń o własnej autentyczności
- „Pupa”, „gęba” i „łydka”, symbolika słów - kluczy w „Ferdydurke”
- Ferdydurke - bohaterowie
- Józio wobec formy - charakterystyka postaci
- Miętus - charakterystyka
- Profesor Pimko - charakterystyka
- Bladaczka
- Kopyrda
- Pylaszkiewicz (Syfon)
- Młodziakowie - charakterystyka rodziny
- Zuta Młodziakówna
- Hurleccy
- Walek - charakterystyka postaci
- „Ferdydurke” – sposób przedstawienia bohaterów
- Plan losów Józia
- Filidor, Filibert - opis postaci
- Ferdydurke - cytaty