„Makbet” William Szekspir stworzył świat, w którym przeplatają się rzeczywistość z fantastyką. Na wybory tytułowego Makbeta wpływ mają trzy Czarownice. Odtąd gnany rządzą władzy nie może zaznać spokoju. Popełniona zbrodnia i wyrzuty sumienia odbierają mu sen. Widziadła zamordowanych oraz tajemnicze głosy wieszczą królowi nadchodzącą zgubę. Lady Makbet widzi wciąż na swoich rękach krew, a Makbetowi ukazuje się podczas uczty duch zamordowanego przyjaciela Banka.
„Hamlet” William Szekspir tytułowemu bohaterowi pojawia się duch zamordowanego podstępnie ojca. Wyjawia mu prawdę o swej śmierci. Hamlet dowiaduje się, że to stryj, obecny król i mąż matki księcia, zabił swego brata by wstąpić na tron. Duch prosi Hamleta o pomszczenie swej śmierci. Bohater pragnąc spełnić postulat ojca popada w san bliski obłędowi.
Tren XIX („Sen”) Jan Kochanowski kończy cykl trenów obrazem, w którym podmiotowi lirycznemu ukazuje się duch matki. Kobieta pociesza strapionego ojca, tłumacząc, iż jego córka ma lepiej w niebie niż na ziemi i dzięki śmierci uniknęła ziemskich cierpień.
„Król Olch” J. W. Goethe opisuje tajemniczą postać Króla Olch (Króla Elfów), która pojawia się w momencie, gdy przez las pędzi na koniu ojciec z chorym, trawionym majakami dzieckiem . Poeta wykorzystuje chorobę jako stan pomiędzy jawą i snem, ponieważ gorączka rozmywa widzenie rzeczywiste i wyczula na doznania pozazmysłowe. Wykorzystana zostaje również dziecięca wyobraźnia.
„Romantyczność” Adam Mickiewicz kreśli postać Karusi, która rozmawia ze swoim zmarłym kochankiem, widziadło jest białe jak chusta i ma zimne dłonie, budzi postrach w oczach dziewczyny: „Ty już umarłeś? Ach! ja się boję!”. Jednocześnie prosi, by ukochany zabrał ją ze sobą i nie opuszczał jej, ponieważ boi się, że w jej wizje nikt nie uwierzy i że zostanie odrzucona przez społeczność. Pojawiające się w balladzie fantastyczne zjawisko nie ma na celu przestraszenia czytelnika, ma za zadanie przekonać, że istnieją zjawy, które ukazują się przed „oczyma duszy”. Zebrany lud wraz z narratorem ufają Karusi, jedynie starzec reprezentujący klasyków powołuje się na rozum i „szkiełko i oko”.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 -