klp.pl„Król Olch” – J.W. Goethe opisuje nocną wyprawę ojca z synem przez ciemny las. Dziecko w gorączce widzi Króla Olch, postać z baśni germańskich, który nawołuje je do siebie. Ojciec nie rozumie majaczeń syna i nie zwraca uwagi na jego słowa. Przerażony chłopiec umiera ze strachu.
”Do Matki Polki” - Adam Mickiewicz swój wiersz kieruje do polskich matek. Twierdzi, że niewola w kraju powoduje, że ich synowie od małego powinni być przyzwyczajani do bólu, pracy i wczesnej, męczeńskiej śmierci. Szczególnie trudna jest rola matki, która musi wskazywać synom nie piękno, a okrucieństwo świata. Powinna uczyć pogardy, a nie miłości, ponieważ synowie muszą być przygotowani do walki za ojczyznę i do złożenia ofiary nawet z własnego życia.
”Pan Tadeusz” - A. Mickiewicz jedną z głównych postaci czyni młodego Tadeusza, syna Jacka Soplicy. Wychował go i zastępował mu ojca Sędzia, któremu młody człowiek zawdzięcza edukację i wpojone wartości. Gdy na Litwę wkraczają wojska napoleońskie, dobrowolnie zaciąga się do służby wojskowej, tak, jak czynili to jego przodkowie wyrusza by bić się za ojczyznę.
”Nie-Boska komedia” - Zygmunt Krasiński pisze o Orciu, syn hrabiego Henryka, który jest uosobieniem dziecięcej niewinności - piękniał świeżością dzieciństwa mleczną - co pozwala mu stać się poetą prawdziwym, wieszczem kontaktującym się ze światem pozaziemskim. Ten dar unicestwia i tak już nieszczęśliwe (niewidome od czternastego roku życia) dziecko, jest przyczyną jego przedwczesnej śmierci - Orcio ginie zabity przez przypadkową kulę podczas oblężenia Okopów św. Trójcy. Orcio to niezwykły syn, „przykuty do ziemi anioł”, chłopiec kruchy, nadwrażliwy, żyjący w świecie ducha, wizji, będący przedmiotem walki dobrych oraz złych mocy.
”Nad Niemnem” - E. Orzeszkowa opisuje Witolda Korczyńskiego, typowego przedstawiciela młodzieży tamtych czasów. Jest wykształcony, pełen zapału do pracy i przywiązania do rodzinnej ziemi. Pragnie on zmodernizować Korczyn, a jego upór i wytrwałość, mimo początkowego sprzeciwu ojca, pozwala na pojednanie z zaściankiem Bohatyrowiczów.
”Moralność pani Dulskiej” - G. Zapolska przedstawia bunt ukochanego syna Anieli Dulskiej – Zbyszka, przeciwko zakłamaniu i obłudzie panującym w domu. Jednak, kiedy postawiony jest przed problemem uznania swego nieślubnego dziecka, ulega silnej osobowości matki i akceptuje jej sposób wybrnięcia z niezręcznej sytuacji. Ostatecznie podporządkowuje się matce wybierając wygodne życie.
”Chłopi” - W.S. Reymont przedstawia relacje pomiędzy synem – Antkiem a ojcem Maciejem Boryną. Antek buntuje się przeciw ojcu, nie godząc się z jego dominacją, pozycją we wsi i statusem majątkowym. Woli żyć w biednej chacie nic nie mając niż podporządkować się woli ojca. Jednak, kiedy podczas walki o las, znienawidzony ojciec jest w niebezpieczeństwie, Antek nie zawaha się stanąć w jego obronie.
”Przedwiośnie” - S. Żeromski ukazuje dojrzewanie Cezarego Baryki w rewolucyjnych czasach. Bohater pochłonięty ideałami rewolucyjnymi pozostaje na utrzymaniu matki, która bardzo ciężko pracuje. W końcu umiera z wyczerpania i przepracowania. Dla Baryki dopiero z czasem stanie się to tragedią i zrozumie, że pozostał na świecie sam. Po odszukania ukochanego ojca – Seweryna Baryki - wyrusza z nim do ukochanej Polski. Po drodze opiekuje się rodzicielem, słuchając opowieści Noce szklanych domach. Jednak ojciec umiera, a Cezary pozostaje sam.
”Noce i Dnie” - M. Dąbrowska kreśli postać niepokornego syna Barbary i Bogumiła Niechciców - Tomasza. Wykorzystuje on ogromną miłość matki, by ta finansowała jego hulanki i spłacała długi, wyzbywając się nawet cennych rodzinnych pamiątek. Do koca pozostaje nieodpowiedzialny, nie ustatkowuje się i nie zdobywa wykształcenia.
”Granica” - Z. Nałkowska – Zenon Ziembiewicz początkowo traktuje rodziców bezkrytycznie, oddając im szacunek. W miarę dojrzewania i zdobywania wiedzy zaczyna go drażnić zacofanie rodziców, a także tolerancja matki wobec romansów ojca. Postanawia uciec od schematów życia boleborzańskiego, jednak z czasem zaczyna postępować podobnie jak ojciec.
”Sklepy cynamonowe” - B. Schulz przedstawił świat widziany oczami dziecka, dla którego najważniejszym autorytetem jest ojciec. Jego wskazówki stają się dla syna drogowskazami w poszukiwaniu własnej drogi.
”Tango” - S. Mrożek kreśli postać Artura – nowoczesnego młodzieńca, syna Stomila, który pragnie uporządkować swoje otoczenie, przeciwstawia się poglądom rodziców, tęskni za jasnymi normami moralnymi i prawdziwą miłością. Nie jest zwolennikiem rozwiązłości seksualnej i dąży do zaostrzenia obyczajów panujących w domu. Ponosi jednak klęskę, ponieważ tylko jemu zależy na przywróceniu starych norm.
”Piosenka o Wicie Stwoszu” - Konstany Ildefons Gałczyński w poemacie „Wit Stwosz” przedstawia losy doskonałego rzeźbiarza. Między innymi kreśli obraz miłości i troski matczynej, wyrażonej powtarzającymi się słowami:
”Synku niebo się chmurzy, zasłonię Cię od burzy.”Wit Stwosz, niepomny przestróg matki, wyruszył w świat by realizować swą życiową pasję, aż do chwili śmierci w Norymberdze.
Autor: