„Książę” - Niccolò Machiavelli przedstawia idealny model władzy. Podstawa rządów ma być według niego racja stanu, jednostki maja być podporządkowane dobru ogólnemu. Dla potrzeb ojczyzny autor dopuszcza czyny naganne moralnie, podstęp, a nawet zbrodnie. Zdanie:
"Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia - trzeba być lisem i lwem."mówi o tym, że bycie władcą oznacza czasami robienie rzeczy wbrew własnemu sumieniu. Dlatego rządzących poznajemy po tym, jak zachowują się w wyjątkowo trudnych sytuacjach. Władca powinien postępować według zasady cel uświęca środki, musi być bezwzględny wobec wrogów, choć nie nazbyt okrutny. Taką doktrynę nazwano makiawelizmem.
„Do króla” - Ignacy Krasicki przewrotnie krytykuje władcę. Mnożąc zarzuty, autor konsekwentnie je ośmieszał, kompromitował, chwalił króla nie wprost. Zarzuca królowi, że pochodzi ze szlacheckiego, a nie z królewskiego rodu, że jest Polakiem, a za czasów saskich, kiedy cudzy rządził, było lepiej. Król jest zbyt młody, nie posiada wystarczającego doświadczenia, by rządzić krajem. Argumentami przemawiającymi za Stanisławom Augustem nie są nawet: dobroć, mądrość, rozsądek, wykształcenie, wspieranie twórców i kultury. Wszystkie te zarzuty okazują się jedynie pozorne, poeta ironicznie obnaża ich bezsens. Przy okazji ośmiesza sarmacką szlachtę, jej konserwatyzm, megalomanię, ograniczenie umysłowe. Dokonuje tego, budując retoryczne pytania, przytaczając różne, nie zawsze mądre, ale powszechnie używane, sentencje, ukazując ich tylko pozorną uniwersalność. Utwór kończą wskazówki jak król powinien postępować - oczywiście są to rady znów przewrotne.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 -