klp.plNowy Testament zapowiada nadejście królestwa eschatologicznego (Bożego, niebiańskiego, zatem ostatecznego), w którym zapanuje wieczne szczęście - Jezus porównał je do uczty weselnej. Jezus konsekwentnie odrzucał wszelkie próby uczynienia go królem, a mimo to oskarżano go o uzurpowanie sobie władzy królewskiej w sensie ziemskim, chociaż przypominał:
Królestwo moje nie jest z tego świata.. Mimo to podczas ukrzyżowanie na krzyżu widniał napis INRI - „Jezus Nazaretański Król Żydowski”. W Apokalipsie św. Jana Chrystusa przedstawia się jako Króla Królów. Święty Paweł uważał, że wszelka władza na ziemi pochodzi od Boga - ta koncepcja, przejęta przez Tomasza z Akwinu, przez stulecia ciążyła nad europejskimi wyobrażeniami na temat władzy, obowiązku posłuszeństwa wobec niej. Jezus jako pantokrator - wszechmocny pan świata - to częste w sztuce wyobrażenie Chrystusa-władcy wszechświata, siedzącego na tronie umieszczonym na potrójnej tęczy, zazwyczaj mającego w ręce otwartą Biblię.
MITOLOGIA opisuje miedzy innymi dziesięcioletnią walkę Zeusa z Kronosem, który pozbawił władzy Uranosa (pierwszego władcę, będącego pierwiastkiem męskim pierwszej pary bogów, która wyłoniła się z chaosu). Po zwycięstwie Zeus zapanował nad ziemią, niebem i Olimpem, Hades nad królestwem umarłych w podziemiach, Posejdon nad morzami. Zeus był początkowo jednym z wielu bogów (pochodzenia indoeuropejskiego), z biegiem czasu, rozwoju mitów i tradycji, znalazł się na szczycie hierarchii bóstw, został uznany za ich władcę. Uważano Zeusa za wyraz spokoju, wiecznego ładu, sprawiedliwości oraz mądrości. Ceniono siłę tego boga, jego moc zniszczenia. To on przeniósł do świata ludzi reguły ustanowione przez siebie na Olimpie. Potężny i wielki zasiadał na tronie, miał pod swą opieką wszystkie plemiona greckie. Posejdon, syn Kronosa i Rei, brat Zeusa, władał rzekami, morzami, wyspami oraz półwyspami. Były mu podporządkowane wszystkie bóstwa, twory morskie i słodkowodne, sam mieszkał w morskiej toni. Hades to władca podziemnego świata, pan życia i śmierci, syn Kronosa i Rei, mąż Persefony. Rządził duszami zmarłych, uważano go za władcę bezlitosnego, napawającego strachem, siedzącego z berłem w dłoni na tronie w podziemnym królestwie i narzucającego każdej istocie na ziemi nieubłagane prawa śmierci. Władza potężnych greckich bogów nie była nieograniczona. Mogli podejmować decyzje tylko zgodnie z Przeznaczeniem, które uosabiały Mojry - trzy siostry, córki Zeusa i Temidy, mieszkające w pałacu niedaleko Olimpu. Czuwały one nad losem każdego człowieka, przędły, ale też przecinały nić życia.
„Odyseja” - Homer opisuje wędrówkę Króla Itaki - Odyseusza, bohatera wojny trojańskiej, męża Penelopy. Odys ukazany zostaje jako władca sprawiedliwy, znakomity wódz, wojownik i żeglarz. Jego odwagę i mądrość ceniła Atena i traktowała jak swego ulubieńca. Odyseusz był niespokojnym duchem, ciekawym świata, chciał poznawać coraz to nowe krainy. Wyróżniał się przy tym zarówno wytrwałością, jak i ostrożnością, nieufnością, umiejętnościami pokonywania przeciwieństw, cierpliwością oraz przebiegłością. Gdy wrócił po wieloletniej tułaczce na Itakę ponownie objął rządy, jako prawowity władca.
„Antygona” – Sofokles porusza między innymi problemy związane ze sprawowaniem władzy. Stawia pytanie czy władza ludzka może być ważniejsza od praw boskich. Władca Teb - Kreon kierując się dobrem państwa, zachowaniem autorytetu władcy, konsekwencja, stosowaniem równego prawa wobec wszystkich obywateli wydał wyrok śmierci na tego, kto pochował zdrajcę Polinejka. Nie zmienił swojego postanowienia, kiedy okazało się, że uczyniła to siostra zabitego – Antygona, tłumacząca swoje postępowanie prawem religijnym, obyczajami, tradycja i więzami rodzinnymi. Kreon zapomniał, że prawo ma służyć ludziom, a władza nie powinna lekceważyć praw boskich i niepisanych norm społecznych.
„Pieśń o Rolandzie” - opisany na przykładzie Karola Wielkiego idealny średniowieczny władca winien mieć pewne cechy nadprzyrodzone: urodzić się w cudownych okolicznościach, mieć wizje, sny, poprzez które Bóg może przemawiać do niego, ponieważ reprezentuje on Stwórcę na ziemi. Musi kochać swych wasali, troszczyć się o ich dobro, bronić ich, być sprawiedliwym. Z jego postawy powinna emanować godność, dostojeństwo, powaga i siła. Cesarz państwa Franków jest bohaterem symbolicznym - majestatycznym i dostojnym starcem, pobożnym wybrańcem Boga, niestrudzonym obrońcą chrześcijaństwa i ucieleśnieniem ideałów walczącego Kościoła. Opisane zostały jego wielkie czyny - spustoszenie Hiszpanii, wzięcie zamków, pogwałcenie miast. Był odważny, troszczył się zarówno o Kościół, jak i poddanych - swój naród. Cechowała go także rozwaga, mądrość. Wyróżniał go sam wygląd zewnętrzny:
„Broda jego jest biała, a głowa całkiem siwa: ciało piękne, postać dumna: kto by go szukał, temu nie trzeba go wskazywać”.Według Pieśni Karol Wielki osobiście pokonał w pojedynku emira, a otuchy w boju dodawał mu św. Gabriel.
Legendy arturiańskie - przedstawiają Artura - historycznego, ale i mitycznego, wodza celtyckiego z drugiej połowy V wieku - postać z legend walijskich. Rezydował on z rycerzami Okrągłego Stołu na zamku Camelot. Skutecznie bronił brytyjskiej, chrześcijańsko-rzymskiej cywilizacji przed zalewem Germanów. Jak głosi legenda rozgromił najeźdźców w dwunastu bitwach. Został pochowany w Glastonbury. W fantastycznych, literackich opowieściach o Arturze - reformatorze prawa, władcy unikającym wojen, rozlewu krwi - łączą się elementy pogańskich, celtyckich mitów oraz eposów chrześcijańskich, których elementy odnajdujemy w poszczególnych postaciach: pobożnych mnichach, świętych, średniowiecznych rycerzy zasiadających przy stole Artura. Król Artur stał się dla Europy symbolem cywilizowanych, rycerskich obyczajów oraz dworskich manier.
„Dzieje Tristana i Izoldy” - przedstawiają postać króla Marka władcy Kornwalii, męża Izoldy. Marek, rządzący z zamku Tyntagiel, pozostawał władcą mądrym, dzielnym i roztropnym. Pokochał Tristana, swojego siostrzeńca, jak własnego syna i z największą serdecznością gościł go na swym dworze. Zamierzał nawet przekazać mu tron. Izoldę otaczał miłością, odnosił się do niej z wielką czcią. Król padł ofiarą losu, został zdradzonym mężem, człowiekiem, któremu Fatum odebrało prawo do rodzinnego szczęścia, wychowania potomstwa. Do końca chciał wierzyć w niewinność żony, nie ulegał gwałtownym emocjom, próbował uratować małżeński związek. Marek to wzór dobrego, wyjątkowo szlachetnego, szczodrego oraz wielkodusznego władcy, właściwie sprawującego rządy, chętnie słuchającego rozumnych rad, zawsze umiejącego wybaczać winy. Nawet w obliczu najtrudniejszych problemów wyróżniał go spokój.
„Kronika polska” Gal Anonim opowieść o dziejach Polski skoncentrował przede wszystkim na postaci księcia Bolesława Krzywoustego, który, podobnie jak Bolesław Chrobry, władca pobożny, wspaniałomyślny sprawiedliwy, hojny oraz szlachetny, został przedstawiony jako ideał średniowiecznego władcy. Już samo poczęcie i narodziny księcia, czego wymagały ówczesne wyobrażenia o doskonałym panującym, miały charakter cudowny.
Bolesław - władca, wódz oraz rycerz, wyróżniał się niezwykłymi przymiotami ciała i umysłu, był zarówno silny, jak i mądry, odważny i pobożny. Opiekował się Kościołem, zawsze rządził sprawiedliwie. W dziele zawarta jest apologia Krzywoustego jako wzorowego władcy, co wspiera ideę wskrzeszenia monarchii pod jego berłem, odnowienia potęgi Piastów.
„Kronika polska” - Wincenty Kadłubek przedstawia Bolesława II Śmiałego jako bezbożnego mordercę zaś Kazimierza zwanego „Sprawiedliwym” kronikarz gloryfikuje. Miał to być, według autora kroniki, władca wyjątkowo rozsądny, cierpliwy, zrównoważony, waleczny i szczodrobliwy oraz posiadający jeszcze inne niebagatelne cnoty - pobożność, tak ważną dla Kadłubka, który głosił prymat ideologii kościelnej nad władzą świecką.
„O poprawie Rzeczypospolitej” - Andrzej Frycz Modrzewski. Dzieło traktuje głównie o funkcjonowaniu państwa, widzianego w sposób nowoczesny, kontrolującego praktycznie wszystkie dziedziny życia. Takie państwo winno zapewnić obywatelom opiekę, dbać o przestrzeganie prawa, chronić przed krzywdą i wyzyskiem. Wymagało to wzmocnienia władzy królewskiej - króla obieralnego, powoływanego na tron z woli obywateli, co przeczyło średniowiecznej teorii o boskim pochodzeniu władzy. Modrzewski uważał, że taki system jest znacznie lepszy od ustroju, w którym władcy samodzielnie nakładają podatki i rozpoczynają wojny, ustroju zwykle prowadzącego do tyranii.
„Odprawa posłów greckich” - Jan Kochanowski dzieje Troi przenosi w wymiar uniwersalny, ponadczasowy. Mówi o władzy, odpowiedzialności władców za losy narodu, którym rządzą. Autor uważa, że powinni sprawować daną im władzę odpowiedzialnie, w imię dobra poddanych, bowiem kiedyś, przed Bogiem odpowiedzą za swe czyny:
„Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie,
A ludzką sprawiedliwość w ręku trzymacie,
Wy, mówię, którym ludzi paść poruczono
I zwierzchność nad stadem bożym zawierzono:
Miejcie to przed oczyma zawżdy swojemi,
Żeście miejsce zasiedli boże na ziemi
Z którego macie nie tak swe własne rzeczy,
Jako wszystek ludzki mieć rodzaj na pieczy.
Stary monarcha Priam jest nieudolny, słaby, krótkowzroczny uzależniony od parlamentu, łatwo ulega demagogom, nie potrafi unieść odpowiedzialności za losy państwa, nad interesami kraju stawia dobro syna, nie umie zdobyć się na stanowcze kroki. Aleksander kieruje się prywatą, a Antenor uosabia polityczną mądrość i szlachetność.
„Kazania sejmowe” - Piotr Skarga nadworny kaznodzieja Zygmunta III, wpływowy jezuita, opowiadał się zdecydowanie po stronie króla. Nie tylko uznawał boskie prawa królów, ale był też zdeklarowanym zwolennikiem absolutnej władzy królewskiej - sejm miał pełnić, według niego, tylko funkcje doradcze, konsultacyjne. Kaznodzieja osłabienie władzy królewskiej uznał za jedną z sześciu polskich chorób. Zdaniem Skargi idealne państwo powinno być krajem katolickim, gdzie polityka i religia są nierozdzielnymi sferami życia. Dał również klasyczny wykład koncepcji dwóch mieczy, to jest rozdziału władzy między kościołem i państwem.
„Makbet” - William Szekspir w swej tragedii władzy ukazał, do jakiego stopnia pragnienie władzy może zawładnąć człowiekiem. Władza jest w utworze silniejsza od wszystkich ludzkich namiętności, chęć jej zdobycia prowadzi do porzucenia norm moralnych, psychologicznych barier. Odmienia Makbeta w sposób radykalny, każąc mu odrzucić zasady oparte na poczuciu dobra, sprawiedliwości, czyni go zdolnym do najpodlejszych czynów. Żądzy władzy u Szekspira towarzyszy ogromna ambicja, męska próżność, a zarazem uległość wobec kobiety. Lady Makbet nie próbuje zmieniać nastawienia męża, lecz systematycznie utwierdza go w przekonaniu o słuszności wybranej drogi, prowadzi od planów do czynów, wzmacnia argumenty. Przepowiednia czarownic mówiąca o tym, że jej maż zostanie królem idealnie trafiała w ambicje, aspiracje Lady Makbet - stąd tak chętnie i szybko w nią uwierzyła. Wiedziała, że jej udział w zbrodni jest gwarancją powodzenia intrygi. Uważała, iż losowi należy pomóc. Działała zgodnie z planem, bez roztrząsania moralnych wątpliwości, strachu, z wyrachowaniem, stale czuwała nad biegiem zdarzeń. Była żądna władzy, a odsunięcie przez męża słusznie pojmowała jako utratę wpływów, znaczenia, właśnie władzy. Makbet stał się tyranem-mordercą, nie mógł liczyć ani na poparcie szkockich panów, ani też ludu. Wielu natomiast wystąpi zbrojnie, by uwolnić Szkocję od takiego władcy. Makbet nie byt zły z natury, uległ pokusie władzy, co doprowadziło go do moralnego upadku.
„Książę” - Niccolò Machiavelli przedstawia idealny model władzy. Podstawa rządów ma być według niego racja stanu, jednostki maja być podporządkowane dobru ogólnemu. Dla potrzeb ojczyzny autor dopuszcza czyny naganne moralnie, podstęp, a nawet zbrodnie. Zdanie:
"Macie bowiem wiedzieć, że są dwa sposoby walczenia - trzeba być lisem i lwem."mówi o tym, że bycie władcą oznacza czasami robienie rzeczy wbrew własnemu sumieniu. Dlatego rządzących poznajemy po tym, jak zachowują się w wyjątkowo trudnych sytuacjach. Władca powinien postępować według zasady cel uświęca środki, musi być bezwzględny wobec wrogów, choć nie nazbyt okrutny. Taką doktrynę nazwano makiawelizmem.
„Do króla” - Ignacy Krasicki przewrotnie krytykuje władcę. Mnożąc zarzuty, autor konsekwentnie je ośmieszał, kompromitował, chwalił króla nie wprost. Zarzuca królowi, że pochodzi ze szlacheckiego, a nie z królewskiego rodu, że jest Polakiem, a za czasów saskich, kiedy cudzy rządził, było lepiej. Król jest zbyt młody, nie posiada wystarczającego doświadczenia, by rządzić krajem. Argumentami przemawiającymi za Stanisławom Augustem nie są nawet: dobroć, mądrość, rozsądek, wykształcenie, wspieranie twórców i kultury. Wszystkie te zarzuty okazują się jedynie pozorne, poeta ironicznie obnaża ich bezsens. Przy okazji ośmiesza sarmacką szlachtę, jej konserwatyzm, megalomanię, ograniczenie umysłowe. Dokonuje tego, budując retoryczne pytania, przytaczając różne, nie zawsze mądre, ale powszechnie używane, sentencje, ukazując ich tylko pozorną uniwersalność. Utwór kończą wskazówki jak król powinien postępować - oczywiście są to rady znów przewrotne.
„Powrót posła” – Julian Ursyn Niemcewicz w swej komedii politycznej, obok wątku miłosnego, przedstawia poglądy podzielonej wówczas szlachty. Podkomorzy wraz z synem są zwolennikami reform, zaś konserwatysta Gadulski opowiada się za istniejącym systemem politycznym i zachowaniem liberum veto.
„Balladyna” – Juliusz Słowacki – nawiązując do tragedii Szekspira przedstawia problem żądzy władzy za wszelka cenę. Balladyna pragnąc dla wyłącznej władzy dla siebie używa wszelkich sposobów, nie cofa się nawet przed zabójstwem siostry – Aliny. Ginie od pioruna wydając trzy razy skazujący wyrok na siebie.
„Ubu król, czyli Polacy” - Alfred Jarry sparodiował Szekspirowskiego „Makbeta”. Stworzona przez niego postać – król Ubu, wpisał się na trwałe w świadomość kulturową, stając się jednym z literackich archetypów. Jego postać uchodzi za symbol aroganckiej i bezczelnej głupoty władcy, jego despotyzmu, chciwości, megalomaństwa, tchórzostwa.. Przedstawiona w satyrycznej grotesce rzeczywistość wydaje się absurdalną. Czytając dzisiaj tę przezabawną i skrzącą się dowcipem sztukę Jarry`ego, trudno oprzeć się wrażeniu, że rozmaici królowie Ubu pojawiają się wśród nas, nierzadko nadając ton współczesnej polityce i życiu społecznemu.
„Krzyżacy” - Henryk Sienkiewicz opisuje Jagiełłę, który przyjął chrzest, poślubił Jadwigę i został królem Polski. Autor ukazał go jako człowieka bardzo religijnego, władcę wielkodusznego, ale również srogiego i porywczego, wybitnego wodza na polu bitwy, rycerza odważnego, który jednak wojnę traktował jak ostateczność, nigdy do niej nie dążył. Król był wzorem rycerskości, szybko, jako wczorajszy poganin, przyswoił sobie zachodnie wzorce zachowań, stroju, postępowania na polu bitwy.
„Quo vadis” – Henryk Sienkiewicz opisuje rządy Nerona. Władca jest obłąkanym tyranem, otoczonym rzesza pochlebców, z których żaden nie jest w stanie przeciwstawić się szalonym pomysłom władcy. Po to, by Neron mógł opiewać pożar Troi, zostaje podpalony Rzym i giną tysiące ludzi.
„Mistrz i Małgorzata” - Michaił Bułhakow ukazuje absurd totalitarnej władzy. Przedstawia obraz Moskwy, na etapie rozkwitu instytucji komunistycznego państwa. Biurokracja zostaje doprowadzona do absurdu: o wszystkim decydują urzędnicy niższych lub wyższych szczebli, na wszystko trzeba mieć zgodę odpowiedniej instancji, mnożą się różnego rodzaju zarządy, w których pozorują pracę tysiące ludzi. Prawdą jest tylko to, co zostało potwierdzone urzędowym pismem z pieczęcią. Życiem zbiorowym rządzi obłuda, strach, zakłamanie oraz głupota, bezmyślność.
„Władca much” – Wilhelm Golding opisuje historię chłopców, którzy dostali się na nieznaną wyspę. To, co spotykają przypomina raj – mnóstwo owoców, brak zagrożenia, piękno krajobrazów. Przybysze zachowują się jak pierwsi ludzie – nie znają zła, chcą zbudować idealną rzeczywistość, jednak z czasem okazuje się, że ich plan napotyka na coraz większe trudności. Utopijna wizja zmienia się w świat, w którym silniejsi dyktują warunki i nie cofają się nawet przed zbrodnią. Rywalizacja – walka o władzę ujawnia się najsilniej w tym zminiaturyzowanym społeczeństwie.
„Szewcy” – Stanisław Witkiewicz przedstawia bohaterów opętanych pragnieniem zdobycia władzy, której kolejne wcielenia okazują się coraz bardziej niebezpieczne dla ludu. Po rewolucji szewców i przejęciu władzy przez Sajetana dochodzi do kolejnego przewrotu. Tym razem na czele staje Hiper-Robociarz. Władza demoralizuje człowieka i jednocześnie nuży go. Jest to przejmujący dramat o straconych złudzeniach ludzkości, a pisarz nie pozostawia żadnej nadziei – kolejne zmiany przy wtórze szlachetnych haseł doprowadzają do coraz większego upadku.
„Kariera Nikodema Dyzmy” – T. Dołęga-Mostowicz ukazuje, jak w sposób absurdalny można dojść do władzy.
„Rok 1984” George Orwell – ukazuje mechanizmy totalitarnej władzy, która panuje nad wszystkimi przejawami aktywności człowieka. Pozwala zmieniać pamięć, sprawia, że dzieci donoszą na swoich rodziców. Ludzie pozbawieni swobody myślenia są stale manipulowani, a kontrola nad nimi trwa całą dobę.
„Folwark zwierzęcy” – George Orwell – przedstawia mechanizmy władzy na przykładzie gospodarstwa wiejskiego. Zwierzęta nie mogąc znieść bezwzględnego postępowania gospodarza przeganiają go z farmy ustalając demokratyczne postulaty. Ten stan nie trwa jednak długo, gdyż świnie stopniowo przejmują władzę, zmieniając ustalone prawa i wprowadzając totalitarne rządy. Autor podkreśla prawidłowość, że rewolucjoniści obalający tyranów często, po przejęciu władzy staja się gorsi od swych poprzedników.
„Tango” - Sławomir Mrożek opisuje wizje różnych rodzajów rządów. Anarchia na przykładzie Stomila, pragnienie powrotu do klasycznych wartości na przykładzie Artura. Te dwa rodzaje rządów okazują się być mitami, przegrywającymi w starciu z rzeczywistością, upostaciowioną przez brutalne przejęcie władzy przez Edka. Mrożek ukazuje błędne koło związane z ewolucja władzy - od marzenia o wolności, przez anarchię, jaką wprowadza jej spełnienie, bunt przeciw pustce, jaką przyniosła absolutna wolność aż do rządów „silnej ręki" i totalitaryzmu, w którym znowu mogą się pojawić marzenia o wolności.
„Mały Książę” – Antoine de Saint-Exupéry przedstawia wędrówkę międzyplanetarną głównego bohatera. Przed dotarciem na Ziemie trafia on na wyspę zamieszkałą przez Króla.
„Cesarz” – Ryszard Kapusciński w reportażu przedstawia wypowiedzi byłych członków świty dworskiej cesarza Etiopii Hajle Sellasjego. Jest to wyrafinowana groteska, ukazująca absurdalność systemowego reżimu ukazanego na przykładzie etiopskiego władcy. Utwór Kapuścinskiego odczytywany bywa jako krytyka wszystkich systemów totalitarnych w tym ówczesnego socjalizmu w Polsce. Autor uchwycił tym samym sedno totalizmu.
„Powrót prokonsula” – Zbigniew Herbert opisuje dwór cesarski z punktu widzenia prokonsula, który opuścił dwór, by zrozumieć, że nie umie żyć gdzie indziej. Wspomina jak bardzo obłudną i sztuczną będzie musiał grać rolę, kryjąc pogardę dla panującego:
„trzeba będzie na nowo ułożyć się z twarzą
z dolną wargą aby umiała powściągnąć pogardę
z oczami aby były idealnie puste”.
Dwór to siedlisko donosu i rywalizacji o względy panującego, który budzi cześć i uwielbienie pod karą trucizny lub niełaski.
„Który skrzywdziłeś” – Czesław Miłosz kreśli obraz władcy otoczonego przez pochlebców, wierzącego w swą cnotę i mądrość, ale za nic mającego los prostego człowieka. Podmiot liryczny głęboko wierzy jednak w sprawiedliwość historii i rolę poety, który zapamięta i spisze przewinienia niedopuszczającego krytyki władcy:
„Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta.
Możesz go zabić – narodzi się nowy.
Spisane będą czyny i rozmowy.”
„Ten, który…” – Ernest Bryll – polemizuje z wierszem „Który skrzywdziłeś” Miłosza. Opierając się na doświadczeniu, tłumaczy, że zbrodniarze są w stanie manipulować opinią publiczną i krytyką, tak by pozostało o nich jak najlepsze zdanie, aby mogli ”zbierać słodkie żniwo” swej władzy. Takiej sytuacji, jak pisze podmiot liryczny, przeciwstawiają się tylko „głupi poeci”.
„Tren Fortynbrasa” – Zbigniew Herbert opisuje dwa różne wizerunki władców. Idealisty – Hamleta, „we śnie łowiącego chimery” i Fortynbrasa, przejmującego rzady, który pogrzeb poprzednika określa słowami:
„to będą moje manewry przed objęciem władzy
trzeba wziąć miasto za gardło i potrząsnąć nim trochę”.
Nowy władca zamierza wprowadzić władze silnej ręki, uporządkować sprawy państwa. Wie, ze jego śmierć nie będzie tragiczna, jak Hamleta, a ich światy nigdy się do siebie nie zbliżą.
„Egzamin” – Ewa Lipska relacjonuje egzamin na króla zawierając z pewna dozą ironii portret idealnego władcy. Pisze między innymi o fałszu dworu, obłudzie, okrucieństwie i machinacjach przy konkursie. Zadaje odwieczne pytanie o to czy władza jest dla ludu, czy tez odwrotnie – lud dla władzy.
Autor: