„My z 1920 roku” – Eugeniusz Zamiatin stworzył pierwszą antyutopię w literaturze współczesnej. W swej powieści przedstawia jak, rzekomo doskonały system jest w rzeczywistości zamaskowaną tyranią, w której jedynym bogiem jest państwo.
„Nowy wspaniały świat” – Aldous Huxley przedstawia wizję społeczeństwa przyszłości, które ma urzeczywistniać ideał powszechnego szczęścia. W nowym, doskonale zorganizowanym świecie wszystko ma być skrupulatnie zaprogramowane. Ludzie, jeszcze przed swoim urodzeniem mają wyznaczone miejsce, które będą zajmować w społeczeństwie. Totalitarne państwo Stanów Zjednoczonych Świata, rządzone przez Generalnego Kierownika, oparte jest na najnowszych odkryciach naukowych, pozwalających manipulować człowiekiem. Dzięki nowoczesnej technice człowiek ma być idealnym, bezrefleksyjnym wykonawcą rozkazów.
„Przedwiośnie” – Stefan Żeromski opisuje wizję estetycznych szklanych domów, w których mieli mieszkać robotnicy w odrodzonej i rozwijającej się Polsce. Cezary Baryka konfrontuje utopijne, wyidealizowane wizje ojca z ponurą rzeczywistością powojennej Rzeczpospolitej, która dodatkowo musi się zmagać z nawałnicą bolszewicką. Motyw szklanych domów jest także krytyką romantycznych złudzeń i wiary w piękne, choć nierealne wizje.
„Mistrz i Małgorzata” – M.A. Bułhakow opisuje ateistyczną Moskwę lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku wpisanej w metafizyczną perspektywę (męczeństwo Chrystusa). Zwraca uwagę na środowisko literatów i reprezentantów władzy oraz zwykłych obywateli miasta, w którym panuje jeden ustrój i jeden światopogląd. Nie ma miejsca na prywatność, a ludzie skupieni są na zaspokajaniu elementarnych potrzeb. Ci niewygodni – znikają w niewyjaśnionych okolicznościach (jak Mistrz czy Iwan Bezdomny) trafiając najczęściej do szpitala psychiatrycznego. Totalitarna władza, oparta na denuncjacjach, aresztowaniach, łapówkarstwie prowadzi do tworzenia szarej, smutnej i biednej rzeczywistość.
strona: - 1 - - 2 -