klp.pl„Cesarz” – Ryszard Kapusciński w reportażu przedstawia wypowiedzi byłych członków świty dworskiej cesarza Etiopii Hajle Sellasjego. Jest to wyrafinowana groteska, ukazująca absurdalność systemowego reżimu ukazanego na przykładzie etiopskiego władcy. Utwór Kapuścinskiego odczytywany bywa jako krytyka wszystkich systemów totalitarnych w tym ówczesnego socjalizmu w Polsce. Autor uchwycił tym samym sedno totalizmu.
„Powrót prokonsula” – Zbigniew Herbert opisuje dwór cesarski z punktu widzenia prokonsula, który opuścił dwór, by zrozumieć, że nie umie żyć gdzie indziej. Wspomina jak bardzo obłudną i sztuczną będzie musiał grać rolę, kryjąc pogardę dla panującego:
„trzeba będzie na nowo ułożyć się z twarzą
z dolną wargą aby umiała powściągnąć pogardę
z oczami aby były idealnie puste”.
Dwór to siedlisko donosu i rywalizacji o względy panującego, który budzi cześć i uwielbienie pod karą trucizny lub niełaski.
„Który skrzywdziłeś” – Czesław Miłosz kreśli obraz władcy otoczonego przez pochlebców, wierzącego w swą cnotę i mądrość, ale za nic mającego los prostego człowieka. Podmiot liryczny głęboko wierzy jednak w sprawiedliwość historii i rolę poety, który zapamięta i spisze przewinienia niedopuszczającego krytyki władcy:
„Nie bądź bezpieczny. Poeta pamięta.
Możesz go zabić – narodzi się nowy.
Spisane będą czyny i rozmowy.”
„Ten, który…” – Ernest Bryll – polemizuje z wierszem „Który skrzywdziłeś” Miłosza. Opierając się na doświadczeniu, tłumaczy, że zbrodniarze są w stanie manipulować opinią publiczną i krytyką, tak by pozostało o nich jak najlepsze zdanie, aby mogli ”zbierać słodkie żniwo” swej władzy. Takiej sytuacji, jak pisze podmiot liryczny, przeciwstawiają się tylko „głupi poeci”.
„Tren Fortynbrasa” – Zbigniew Herbert opisuje dwa różne wizerunki władców. Idealisty – Hamleta, „we śnie łowiącego chimery” i Fortynbrasa, przejmującego rzady, który pogrzeb poprzednika określa słowami:
„to będą moje manewry przed objęciem władzy
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 - - 9 -
Autor: