Małe ojczyzny w literaturze

”Pan Tadeusz” - Adam Mickiewicz w swojej epopei złożył niewątpliwie hołd swej małej ojczyźnie. Opisał nie tylko piękno przyrody nowogródzkiej, ale obyczaje i świadomość społeczeństwa litewskiego na początku XIX wieku. Tęsknota za ”krajem lat dziecinnych” spowodowała, że przedstawił go w sposób wyidealizowany. Dwór w Soplicowie - miejsce, gdzie wszystko toczy się spokojnym, niezmiennym rytmem - nazwał „centrum polszczyzny”.

”Nad Niemnem” - Eliza Orzeszkowa przedstawia życie dworu korczyńskiego i zaścianka, zamieszkanego przez ubogą szlachtę. Rzeka Niemen i pobliskie lasy tworzą dla mieszkańców tej krainy małą ojczyznę. Ziemia jest świętością, miejscem gdzie historia splata się z teraźniejszością.

„Dolina Issy” - Czesław Miłosz powraca do krainy swego dzieciństwa, przypomina swoje pierwsze doznanie tajemnicy i dziwności świata, a także piękna istnienia. Ukazuje młodzieńcze lata Tomasza Surkonta, którym opiekują się dziadkowie mieszkający na dworze polskim nad rzeką Issą na Litwie kowieńskiej. Miłosz z dystansu i tęsknoty wskrzesza krainę swego dzieciństwa, by snuć refleksję nad zagadnieniami istnienia i śmierci.

”Dwa miasta” – A. Zagajewski w swym eseju swoje wykorzenienie określa jako bezdomność. Opisuje ją w kontekście zderzenia dwóch miast – Lwowa i Gliwic. Pierwsze wiąże się ze wspomnieniami z dzieciństwa, drugie to miejsce nieustannej konfrontacji rzeczywistości z przeszłością.

„Jechać do Lwowa” – A. Zagajewski uważa, że nie potrzebna jest rzeczywista wyprawa do Lwowa, ponieważ Lwów „jest wszędzie”. Określa go jako Jerozolimę, a siebie porównuje do Żyda Wiecznego Tułacza.
„Weiser Dawidek” Paweł Huelle próbuje odtworzyć młodzieńcze przeżycie tajemnicy, odkrycie wielowymiarowości świata. Jej akcja rozgrywa się w Gdańsku, który zajmuje ważne miejsce w jego twórczości i który ukazany jest jako "mała ojczyzna" z drobiazgowo rekonstruowanymi, pod względem historycznego miejsca i czasu, realiami. Wiele uwagi poświęca zjawisku zetknięcia się różnych kultur.

”Pamflet na siebie” T. Konwicki godzi ze sobą mityczną krainę dzieciństwa – obszar Wilna i Nowej Wilejki oraz obecne miejsce zamieszkania – Warszawę. O swoim rodzinnym mieście pisze:

”Moje Wilno zastygło na zawsze w szklanej kuli wypełnionej słonecznym płynem młodzieńczego wigoru i tylko nad nim, w tej jarmarcznej kuli, płyną przezroczyste obłoki niewidzialnego czasu”

Konwicki nazywa siebie vice-Mickiewiczem, nie próbuje jednak stworzyć własnego wizerunku Wilna, a odnosi się do kulturowego symbolu.

strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej