klp.plMITOLOGIA – Prometeusz cierpi samotnie przykuty do skał Kaukazu.
”Antygona” - Sofokles przedstawia Antygonę, która walczy samotnie przeciwko prawom ustalonym przez władcę Teb - Kreona. Pomocy odmawia jej nawet siostra – Ismena.
”Hamlet” W. Szekspir przedstawia na przykładzie Hamleta losy wybitnej jednostki, przesiąkniętej ideami humanizmu, który waha się pomiędzy buntem przeciw zbrodni, a wejściem na drogę występku. Niezdolny do działania, trawiony moralnymi wątpliwościami pozostaje osamotniony, ponieważ inni go nie rozumieją.
”Cierpienia młodego Wertera” - Goethe przedstawia rozterki głównego bohatera – Wertera dotyczące niespełnionej miłości do Lotty oraz jego przemyślenia o ówczesnym społeczeństwie, zakończone samobójczą śmiercią. Bohater izoluje się od świata i ludzi, zamykając się w świecie miłosnych udręk.
”Giaur” - G.G. Byron opisuje historię Giaura, który całe życie przeżywa samotnie. Jako jedyny chrześcijanin pośród wyznawców islamu nie może znaleźć zrozumienia. Po śmierci ukochanej Leili i dokonaniu zemsty na jej mężu Hassanie, zamyka się w klasztorze, by tam wieść samotne życie z dala nawet od innych zakonników rozpamiętując dawną namiętność i wszystkie swoje czyny.
„Sonety krymskie” – Adam Mickiewicz w cyklu sonetów, opisujących orientalny krajobraz krymski często wspomina o wyobcowaniu i tęsknocie za ojczyzną. Tworzy postać pielgrzyma, którego cechuje samotność. Mickiewiczowski bohater jest wygnańcem, zmuszonym do opuszczenia ojczyzny i tułaczki po obcych krajach. Obarczony zostaje bagażem pamięci, los gorzko go doświadcza. Odczuwa również samotność uczuciową, ponieważ znajduje się daleko od ludzi, których kocha. Pierwszy z cyklu sonet – „Stepy Akermańskie” przedstawiający stepowy krajobraz kończą słowa świadczące o tęsknocie za krajem:
„W takiej ciszy! – tak ucho natężam ciekawie, Że słyszałbym głos z Litwy. – Jedźmy, nikt nie woła!”
”Konrad Wallenrod” - A. Mickiewicz stworzył opowieść Dziady bohaterze-zdrajcy. Walter przenika podstępem w szeregi rycerzy krzyżowych, a po obraniu go na mistrza Zakonu doprowadza do klęski ich wyprawy. Działając dla dobra ojczyzny rezygnuje z życia osobistego (ukochana Aldona zamyka się na całe życie w wieży). Targają nim również wyrzuty, ponieważ wewnętrznie potępia metody, którymi przychodzi mu walczyć.
”Dziady cz. IV” - Adam Mickiewicz wprowadza postać nieszczęśliwego kochanka. Gustaw czuje się samotny, ponieważ nikt nie jest w stanie pojąć ogromu jego uczucia i dla innych - kamiennych ludzi jego cierpienia i miłość są śmieszne.
”Dziady cz. III” - A. Mickiewicz opisuje przemianę i postawę poety-buntownika – Konrada, walczącego o rząd dusz z Bogiem. Konrad wyrasta ponad innych, dlatego swoją walkę musi odbyć samotnie. Ludzie nie potrafią zrozumieć jego poezji, pozostaje ona dla nich niezrozumiałą, dlatego Konrad mówi:
”Samotność? Cóż po ludziach?
Czym śpiewak dla ludzi?”
”Hymn” - Juliusz Słowacki opisuje swoje wrażenia z rejsu statkiem przez Morze Śródziemne do portu Samotność Aleksandrii. Widok zachodu słońca wywołuje w nim uczucie smutku i tęsknoty za Polską. Pisze, że „dla obcych ludzi ma twarz jednakową”, nikt nie rozumie jego cierpienia i wygnania.
Klaskaniem mając obrzękłe prawice…” – C.K. Norwid ukazuje znudzenie, niegdyś wywołującą zachwyt, poezją wzywającą do walki. Jednak, gdy pojawia się nowy twórca czytelnicy nie potrafią go zrozumieć, negują jego sposób wyrażania myśli. Dlatego też Norwid zdaje sobie sprawę, że zostanie doceniony dużo później, bo współczesne mu społeczeństwo nie akceptuje jego wielkości. Poeta skazany jest na samotność, jak każda wybitna jednostka, wyprzedzająca swoje czasy, dlatego pisze o sobie:
Prócz ziemi, klątwą spalonej, i nudy...
Samotny wszedłem i sam błądzę dalej.
”Lalka” B. Prus przywołuje historię Stanisława Wokulskiego, który wyrasta ponad społeczeństwo, w którym żyje śmiałością planów oraz rozległością horyzontów myślowych. Otoczenie nie sięgając tak daleko nie rozumie go, nie jest w stanie go zrozumieć nawet przyjaciel – Rzecki. Dodatkowo jego stan osamotnienia pogłębia niespełniona miłość do arystokratki – Izabeli Łęckiej.
”Lord Jim” - J. Konrad opisuje losy kapitana Jima, który po ucieczce ze statku „Patny” żyje w całkowitym osamotnieniu. Po przegranym procesie ima się on różnych zajęć płynąc wzdłuż prawie całego wybrzeża Oceanu Indyjskiego, nigdzie nie mogąc odnaleźć swojego miejsca. Dopiero na Patusanie udaje mu się przezwyciężyć swe wyobcowanie.
”Ludzie bezdomni” Stefan Żeromski opisuje historię, pochodzącego z nizin społecznych, doktora Tomasza Judyma. Po zdobyciu wykształcenia decyduje się nieść pomoc pokrzywdzonym i biednym ludziom. Doktor Judym podejmuje samotną walkę o naprawę świata. Jego idea każe mu nawet zrezygnować ze szczęścia osobistego, dlatego rozstaje się z ukochaną Joanną Podborską, uważając, że człowiek nie może być szczęśliwy, gdy dookoła panuje nędza i obojętność.
”Latarnik” - Henryk Sienkiewicz, podczas pobytu jako korespondent prasowy w Stanach Zjednoczonych usłyszał historię o polskim emigrancie Sielawie, który najszczęśliwszy okres swego życia spędził pracując jako latarnik w Aspinwall. Jak pisał o nim Sienkiewicz siedząc na samotnej skale, nie widując ludzi po parę miesięcy, czuł się szczęśliwym. Na tej podstawie powstała nowela „Latarnik” opisująca losy emigranta Skawińskiego. Sienkiewicz przedstawia przejmujące sceny nostalgii za krajem ojczystym starego wojaka-tułacza i wpływie na jego los strof poetyckich czytanego w samotności „Pana Tadeusza”.
”Cudzoziemka” M. Kuncewiczowa opisuje losy Róży Żabczyńskiej, która jak sama mówi, zawsze i wszędzie, gdziekolwiek rzucił ją los czuła się cudzoziemką. Do jej wyobcowania przyczyniły się głównie odejście ukochanego oraz niespełniona kariera muzyczna. Za swoją niespełnioną miłość mści się na wszystkich znajomych i bliskich, często uciekając od bolesnej rzeczywistości w marzenia.
”Wieża” - G. Herling-Grudziński w swym opowiadaniu przedstawia na kilku planach narracyjnych (kompozycja szkatułkowa) historię trędowatego Lebrossa oraz nauczyciela gimnazjum. Lebrosso, mieszkaniec Wieży Strachu, skazany jest przez swoją chorobę na śmierć w odosobnieniu. Po śmierci siostry, ostatniej bliskiej mu osoby, postanawia w buncie i rozpaczy spalić wieżę. Znajduje jednak list siostry proszącej go o wytrwanie w pokorze, cierpliwości i wiary. Od tego momentu z godnością znosi swe osamotnienie. Nauczyciel gimnazjalny inaczej zachowuje się wobec cierpienia i samotności. Po tragicznej śmierci najbliższych i nieudanej próbie samobójczej pogrąża się w beznadziejności, twierdząc, że żyje dlatego, bo nie może umrzeć.
”Sto lat samotności” - G. Garcia Marquez opowiada losy rodu Buendów, którzy naznaczeni są piętnem samotności, towarzyszącej wszystkim członkom rodziny przez sto lat historii. Autor na przykładzie przedstawionych sytuacji pokazuje różne powody skazujące człowieka na gorycz i osamotnienie. Są nimi: nieodwzajemniona miłość przeżywana przez Amarantę, nędza, odrzucenie i potępienie przez najbliższych, którego doświadcza Rebeka, a także śmierć, starość, płytkość uczuć, które trapią poszczególnych bohaterach. Marquez na jednostkowych przykładach pragnie ukazać przekleństwo samotności, które przeżywa każdy człowiek, niezależnie od pochodzenia, miejsca zamieszkania, czy czasu, w którym żyje, ponieważ:
„plemiona skazane na samotność powtarzają się od wieków i na wieki nie mają szansy na ziemi”
”Samotność” - Anna Świrszczyńska pisze Samotność samotności, jako perle, w której można się ukryć i rozmyślać o przyszłości, marzyć, rozkoszować się ciszą.
Autor: