„Tadeusz” - tytułowy bohater noweli Elizy Orzeszkowej to dwuletnie wiejskie dziecko pochodzące z bardzo biednej rodziny. Rodzice, chociaż kochali chłopca, z reguły nie mogli mu zapewnić odpowiedniej opieki, oboje musieli pracować. Pewnego dnia chłopiec, goniąc kolorowego ptaszka, wpadł do stawu, w którym utonął. Świat pozostał obojętny wobec tej, jednej z wielu podobnych, śmierci biednego dziecka.
„Nasza szkapa” – M. Konopnicka opisuje dzieci, które nieraz przymierają głodem, nie mogą liczyć na troskę i opiekę rodziców. Ich jedyną radością jest stara, ślepa na jedno oko szkapa. Mimo nędzy w domu i choroby matki trzech synów piaskarza Mostowiaka stara się bawić i cieszyć, mimo tragicznej sytuacji. Po śmierci matki dzieci cieszą się na widok sprzedanej dorożkarzowi szkapy, która pojawia się, by zawieźć trumnę na cmentarz.
„Mendel Gdański” - M. Konopnicka opisuje historię starego Mendla, wychowującego swojego wnuczka – małego chłopca Jakuba. Dziadek bardzo kocha chłopca i próbuje go wychować w tradycji żydowskiej, choć polskie dzieci na podwórku wyśmiewają Jakuba z powodu jego żydowskiego pochodzenia.
”Dzieciństwo” – L. Staff nazywa dzieciństwo ”Słodkim snem, niedorzecznym jak szczęście”. Opisuje czas dzieciństwa z perspektywy dojrzałego człowieka jako utracony raj, do którego chętnie wraca się myślami. W dzieciństwie nawet błahy przedmiot mógł być traktowany jako zapowiedź wielkiej przygody, dlatego dzieciństwo to dla poety:
”poezja starych studni, zepsutych zegarów, strychów i niemych skrzypiec pękniętych, bez grajka.”
„Uśmiech dzieciństwa” – M. Dąbrowska w zbiorze opowiadań opisuje wspomnienia z dzieciństwa, spędzonego w rodzinnym domie w Russowie. Ostatnie opowiadanie ”Odjazd” traktuje o momencie wyjazdu dzieci do szkoły, do obcego, dalekiego miasta. Dzieci zastanawiają się: ”Gdzież się podzieje ten dom, gdy nas tu w nim nie będzie”.
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 -