klp.plMITOLOGIA - Eros to w mitologii greckiej bóg miłości, syn Aresa i Afrodyty, według dawniejszej tradycji greckiej wyłoniona z Chaosu siła spajająca świat. Amor to odpowiednik Erosa w mitologii rzymskiej. Mit o Orfeuszu i Eurydyce wprowadza do kultury motyw miłości silniejszej niż śmierć. Orfeusz – doskonały śpiewak, muzyk i poeta zakochuje się w Eurydyce. Ta jednak umiera ukąszona przez żmiję. Zrozpaczony kochanek zstępuje do Hadesu i oczarowuje swą muzyką cały podziemny świat. Władca podziemia zgadza się oddać mu ukochaną pod warunkiem, że do momentu przekroczenia bram Hadesu nie spojrzy na nią.Orfeuszowi nie udaje się jednak spełnić warunku.
”Odyseja” - Homer przedstawia Penelopę - żonę Odysa, króla Itaki, jako wzór, ideał i odwieczny symbol najtrwalszej małżeńskiej miłości oraz bezwzględnej wierności. Przez dwadzieścia lat, pomimo natarczywości licznych zalotników była niezmiennie wierna tułającemu się Odysowi.
”Sztuka kochania” - Owidiusz w swym zbiorze wierszy i poematów miłosnych zawiera między innymi żartobliwy podręcznik technik uwodzenia.
”Sonety do Laury” - Petrarka opisuje swą nieszczęśliwą miłość do Laury. Poeta stał się piewcą damy swego serca, którą nazywa ”słodką i gorzką przyjaciółką”. Laura to symbol poetyckiego natchnienia, Petrarka zobaczył ją w kościele w awinionie, kiedy była wtedy dziewiętnastoletnią kobietą i przez wiele lat poświęcał jej pełne miłości sonety, idealizował postać wybranki, drobiazgowo analizował przeżycia zakochanego mężczyzny oraz rozważał samą istotę miłości. Pisał o rozdarciu, sprzecznych uczuciach - bólu i radości, cierpieniu i szczęściu przynoszonym przez miłość. Uczucie jest u niego potęgą, której nie można się oprzeć, jakkolwiek i ona podlega przemijaniu, jak wszystko, co doczesne.
”Dzieje Tristana i Izoldy” to średniowieczny romans rycerski. Zasadniczym tematem utworu jest niezwykle silna miłość, pełna zarówno w wymiarze duchowym, jak i fizycznym. Chociaż jej źródła tkwią w świecie nadprzyrodzonym, nawet w drobnych szczegółach wpływa ona na życie bohaterów. Miłość Tristana – średniowiecznego rycerza i Izoldy - królowej Kornwalii, żony króla Marka łamie wszystkie bariery. Nie może jej przeszkodzić różna pozycja społeczna kochanków, zasady moralne, obyczajowe, nakazy religijne, nawet rozłączenie, oddalenie kobiety od mężczyzny. Ta miłość to potężna ludzka namiętność, której Tristan i Izolda doświadczają początkowo wbrew swej woli. Nie może się nigdy wypalić, ostatecznie spełnić, trwa wiecznie - nawet po śmierci, o czym świadczy drzewo wyrosłe na wspólnym grobie kochanków.
”Heloiza i Abelard” - autentyczna historia miłości francuskiego filozofa i teologa oraz urodziwej Heloizy. Abelard – 34-letni profesor zakochuje się w swej małoletniej uczennicy Heloizie i potajemnie bierze z nią ślub. W akcie zemsty jej wuj nakazuje wykastrować wybitnego myśliciela średniowiecza. Heloiza udaje się do klasztoru, zaś Abelard zostaje zakonnikiem. Ich miłość trwa jednak nadal, o czym świadczą częściowo zachowane listy. Trumny sławnej pary spoczywały obok siebie do czasów Rewolucji Francuskiej w klasztorze Parakleta. W 1811 roku spoczęły we wspólnym grobie na cmentarzu Pére Lachaise w Paryżu.
”Romeo i Julia” W. Szekspir stworzył najsławniejszą parę kochanków wszechczasów. Pomiędzy Romeem a Julią nawiązuje się czyste i nierozerwalne uczucie, zniszczone przez vendettę skłóconych rodów – Kapuletich i Montekich. Nieszczęśliwi kochankowie, w wyniku pomyłki, popełniają samobójstwo.
”Do Anny” - Daniel Naborowski wspomina miłość w kontekście refleksji nad elementami w świecie niezmiennymi, trwałymi, które są autentycznymi wartościami, a nie tylko marnością ludzkiej egzystencji. Sam wiersz to rodzaj miłosnego wyznania, zapewnienia o miłości doskonałej. Wiersz wyrasta z literackiej konwencji przeżywania, nie ma wiele wspólnego z autentyzmem uczuć podmiotu lirycznego. Autor pisze, że zmieni się świat, przeminą państwa, uroda, rośliny, krajobrazy i wszystko inne, co decyduje o kształcie dzisiejszego życia. Przed upływem czasu obroni się tylko miłość.
”Giaur” G.G. Byron opisuje historię Giaura, który zakochuje się w pięknej Gruzjance, jednej z żon Hassana. Po tragicznej śmierci ukochanej Leili i dokonaniu zemsty na jej mężu, zamyka się w klasztorze, by tam wieść samotne życie z dala nawet od innych zakonników rozpamiętując dawną namiętność i wszystkie swoje czyny.
”Cierpienia młodego Wertera” - J.W. Goethe opisuje losy młodego, nadwrażliwego bohatera, nieszczęśliwie zakochanego w Lotcie, narzeczonej swojego przyjaciela, Alberta. Zrozpaczony, znajdując się w sytuacji bez wyjścia, żegna się z Lottą i odbiera sobie życie strzałem z pistoletu.
”Konrad Wallenrod” - A. Mickiewicz opisuje historię Konrada Wallenroda, Litwina, który podstępem przeniknął do Zakonu Krzyżackiego, by stanąć na jego czele. Bohater poświęca własne szczęście i miłość do Aldony, by bronić swej ojczyzny. Wzajemna miłość Konrada i Aldony sprawia, że gdy Wallenrod popełnia samobójstwo, jego kochanka ginie w wieży wydając ostatni krzyk.
”Dziady” cz. IV – A. Mickiewicz wspomina godzinę miłości, godzinę rozpaczy godzinę przestrogi. Podczas godziny miłości Gustaw wspomina szczęśliwe dni, spędzone z ukochaną. Godzina rozpaczy poświęcona jest rozpamiętywaniu przeżyć Gustawa po rozstaniu z ukochaną. Gustaw buntuje się przeciw bogactwu, dzięki któremu jego rywal zdobył ukochaną. Pod wpływem obłąkania i rozpaczy popełnia samobójstwo.
”Pan Tadeusz” - Adam Mickiewicz wspomina życiową tragedię Jacka Soplicy - miłość do córki Stolnika Horeszki, Ewy, której ręki ojciec-magnat odmówił pewnemu siebie szlachcicowi, podając mu czarną polewkę. Jacek zabił Stolnika i opuścił kraj. Nigdy nie pokochał innej kobiety, został zakonnikiem oddanym sprawie narodowej. Przykładem szczęśliwej miłości jest związek Tadeusza i Zosi. Ich małżeństwo definitywnie kończy waśnie pomiędzy Soplicami i Horeszkami.
”Balladyna” - J. Słowacki ukazuje miłość Filona do zmarłej Aliny zamordowanej przez zachłanną siostrę. Filon odnalazłszy zwłoki Aliny widzi w niej idealną kochankę, wybrankę swego losu. Zakochuje się w niej i pogrąża się w rozpaczy, ponieważ jego uczucie nie może się spełnić.
”Śluby panieńskie” - A. Fredro przedstawia swoje poglądy na temat miłości i uczuć. Autor komedii swej dodał podtytuł Magnetyzm serca. Fredro starał się pokazać, iż uczucie łączące ludzi jest siłą tak wielką jak przyciąganie magnesu i nic nie może na nie wpłynąć. Śluby panieńskie stanowią doskonałe studium analizy poszczególnych faz miłości, począwszy od jej narodzenia się aż do szczęśliwego finału przed ołtarzem. Autor pokazał także, iż miłość nie jest jednolita i ma swoje odmiany – inaczej kocha Gucio, a inaczej Albin.
”Nowa Heloiza” - J.J. Rousseau – ukazuje życie wewnętrzne, uczuciowe motywy postętrzne, uczuciowe motywy postępowania i intymne doznania pary zakochanych – Julii d`tanges i młodego nauczyciela Saint-Preuxa. Ich miłość z powodu panujących konwencji społecznych nie może się spełnić i, mimo iż oboje cierpią, nie mężnie walczą z namiętnościami.
”Lalka” - B. Prus stworzył jeden z największych w polskiej literaturze romansów, opisując nieszczęśliwą miłość Stanisława Wokulskiego do Izabeli Łęckiej. Pisarz, dzięki wnikliwym obserwacjom, sięgnął do sfery psychiki bohaterów. Choć ukochana Wokulskiego gardzi nim z powodu jego pochodzenia, jego uczucie potrafi pokonać wszelkie granice. Była to wielka romantyczna miłość o ogromnej sile destrukcyjnej. Wokulski, trzeźwy racjonalista w interesach, prezentuje romantyczną uczuciowość, stałą zmienność nastrojów, idealizuje zarówno uczucie, jak i obdarzaną nim kobietę. Bohater „Lalki” przeciwstawia się nawet panującym ówcześnie konwenansom i obyczajom. Cierpienie doprowadza go jednak do ostateczności – kupiec porywa się na swoje życie.
”Noce i dnie” - M. Dąbrowska akcję umieszcza w jednym z polskich domów. Autorka opisuje życie rodzinne Niechciców w Serbinowie na przestrzeni wielu lat, podczas których rodzą się i wychowują kolejne ich dzieci. Ukazuje codzienne, powszednie rozterki towarzyszące ziemiańskiemu życiu, ale i chwile podniosłe. Barbara całe życie wspomina niespełnioną, romantyczną miłość do hrabiego Tolibowskiego. Jednak jej życiowym partnerem, na dobre i złe, zostaje Bogumił Niechcic.
”Nad Niemnem” - Eliza Orzeszkowa przedstawia idealną miłość na przykładzie uczucia łączącego Jana i Cecylię. Ten wzór w znacznej mierze powielą i odtworzą po stuleciach Jan Bohatyrowicz i Justyna Orzelska. Bohaterów połączy wspólnota ideałów - szacunek do pracy, patriotyzm, zachowanie tradycji, idea poświęcenia dla ojczyzny, odnalezienie sensu życia w codziennym trudzie, a także wzajemny szacunek, poczucie odpowiedzialności za partnera, zaufanie. Różnice stanowe nie stanowią przeszkody w zawarciu małżeństwa. Justyna - panna z dworu - odrzuca starania arystokratycznych wielbicieli i wybiera zagrodowego szlachcica - biednego, ale posiadającego wielkie przymioty moralne, których tak brakuje zdegenerowanej arystokracji. Ten „mezalians" jest również symbolem zbratania się ziemiaństwa z ludem.
”Zbrodnia i kara” F.M. Dostojewski ukazuje, jak wielką rolę może odegrać miłość w życiu zbrodniarza. Raskolnikow przyznaje się Soni do popełnionej zbrodni, pragnąc odpokutować za winy i zacząć nowe życie. Sonia jest mu niezwykle oddana i cierpliwa, dlatego Rodion nie pozostaje obojętny na jej uczucie.
”Trylogia” - H. Sienkiewicz w każdej z powieści umieścił wątek miłosny, pomiędzy rycerzem, a szlachcianką. W „Ogniem i mieczem” Jan Skrzetuski pojął pannę Helenę Kurcewiczównę, w „Potopie” parą zakochanych są Andrzej Kmicic i Oleńka Billewiczówna, zaś w „Panu Wołodyjowskim” - Michał Wołodyjowski i „Hajduczek” – Barbara Jeziorkowska. Ostatni ze związków skończył się tragicznie, ponieważ pan Michał wysadził Kamieniec w powietrze, poświęcając swoje życie.
”Ludzie bezdomni” - S. Żeromski przedstawia problem doktora Judyma, który świadomie rezygnuje z miłości, mimo iż kreśli przed ukochaną – Joanną Podborską świetny obraz małżeńskiego życia, które mogliby razem stworzyć. Boi się ”obrośnięcia pierzem”. Uważa, że nie może sam być szczęśliwy, gdy dookoła widać ludzką nędzę, egoizm i obojętność.
”Mistrz i Małgorzata” - M. Bułhakow przedstawia narodziny i rozwój uczucia mistrza i Małgorzaty. Ich miłość wyrasta ponad konwencje, ponad rzeczywistość i realia istnienia, bowiem posiada siłę ocalającą wartości, mogącą przeciwstawić się złu i śmierci. Nie ma jednak miejsca na ich uczucie w socjalistycznych realiach Moskwy lat 20. XX wieku. Muszą oboje umrzeć, by wreszcie być razem. Umożliwia im to Szatan – Woland.
”Dżuma” - A. Camus ukazuje miasto Oran, w którym miłość zamiera. Epidemia czyni spustoszenie nie tylko na ulicach, ale i w sercach ludzi. Wszelkie pozytywne uczucia zastępuje „ślepy upór”. W czasach totalnego zagrożenia miłość staje się bezużyteczna, nie potrafi ochronić przed zarazą:
”Dżuma odebrała wszystkim siłę miłości, a nawet przyjaźni, trzeba to powiedzieć. Miłość bowiem żąda odrobiny przyszłości, a myśmy mieli tylko chwilę.”
”Anna Karenina” - Lew Tołstoj ukazuje destrukcyjną miłość Anny do Aleksego Wrońskiego. Zakochana opuszcza męża by połączyć się z ukochanym. Ich miłość nie jest jednak spełniona. Na drodze do szczęścia stają matczyne uczucia Kareniny do syna, wyrzuty sumienia spowodowane zdradą i chorobliwa zazdrość o kochanka. Tragiczną miłość kończy samobójstwo Anny, która rzuca się pod pociąg.
Wiersze – H. Poświatowska w swej poezji łączy motyw śmierci i motyw miłości, obie wartości wydają się jej nierozłączne. Upływające życie jawi się jej jako kochanek porywany przez okrutną śmierć.
Erotyki – K.K. Baczyński przedstawia miłość, jako ucieczkę przed śmiercią i zagładą. W jego wierszach uczucie przybiera jasne odcienie, przeciwstawiając się mrocznym kolorom wojny. Miłość pozwala przetrwać nawet najtrudniejsze chwile, jest ratunkiem i nadzieją na trwanie.
Erotyki - B. Leśmian w wierszu „W malinowym chruśniaku” nie pisze wprost o miłosnych doznaniach. Igraszki miłosne przenosi do świata malinowego chruśniaka, który daje schronienie „przed ciekawych wzrokiem”. Natura u Leśmiana to nie tylko pretekst do poruszenia tematu uniesień miłosnych. Stanowi ona tło do budzącego się uczucia. Inny erotyk z tomu „Łąka” Bolesław Leśmian również poświęca pieszczotom miłosnym. Z niezwykłym kunsztem językowym, a także dzięki zastosowanym środkom słowotwórczym, głównie neologizmom, osiąga niespotykany dotąd efekt. Autor opisując zwykłe doznania nadaje im symboliczno – metafizyczny sens. Miłość jest zatopieniem w bezkresie, jak i powrotem do dzieciństwa.
”Pierwszy krok w chmurach” - M. Hłasko opisuje, jak łatwo zniszczyć jest rodzącą się miłość. W świecie pełnym brutalności, chamstwa, szarości ludzie pozbawieni są wrażliwości. Nie mają miłości w sobie, ale i nie pozwalają innym na miłość, dlatego jest ona skazana na niepowodzenie. Młodzi ludzie stają się ofiarami nie zła, ale nieszczęścia. I tego nieszczęścia tak samo żal, jak zbezczeszczonej, czystej miłości.
Autor: