klp.plMotyw wolności w literaturze
BIBLIA - zwraca uwagę na rozumienie wolności w odróżnieniu od proponowanej przez Szatana „swawoli”. Jest to znakomite słowo na określenie dążenia człowieka do decydowania o tym, co dobre, a co złe tak, jak nam to obiecał Wąż w Raju. Słowo "wolność" zarezerwujmy dla określenia możliwości wyboru tego, czego naprawdę pragniemy najbardziej, w najgłębszej istocie naszego serca, co wiąże się z daną nam przez Stwórcę wolną wola. Postać Chrystusa ukazuje nam jeszcze jeden wymiar wolności. Jest to wolność pojmowana religijnie, a więc wolność od grzechu, która ma zapewnić życie wieczne. Wolność przestaje być tylko doczesnym dobrem, ponieważ rzutuje na całą wieczność.
MITOLOGIA - postać Ikara w micie "O Dedalu i Ikarze symbolizuje nie tylko marzycielstwo i młodość, ale także pragnienie nieograniczonej wolności. Niestety, jak pokazuje mit, nie sposób pokonac wszystkich ograniczeń, a próba ich zwyciężenia czesto kończy się klęską.
„Wolny najmita”- Maria Konopnicka Wolność bezrolnego, biednego chłopa z tego wiersza ma wymiar tragiczny, ten człowiek jest skazany na wolność równoznaczną z beznadziejnością egzystencji, wolnością do śmierci: Czegóż on stoi? Wszak wolny jak ptacy? l Chce - niechaj żyje, a chce - niech umiera! l Czy się utopi, czy chwyci się pracy, l Nikt się nie spiera...
„Granica” - Zofia Nałkowska postawiła w tej powieści odwieczne kwestie: kim jest człowiek? Czy jest wolny, czy zdeterminowany przez czynniki wewnętrzne? Nałkowska uznała, że każdy człowiek jest zarówno niepowtarzalną jednostką, jak i istotą mieszczącą się w pewnych schematach, jest wolny i stale ograniczany. Równie ważna jest jego psychika, jak i zachowania społeczne. Autorka schematami nazywa konwencje i utrwalone wzory zachowań, stereotypy społeczne i kulturalne, role społeczne, klasowe układy, interesy - wszystko to determinuje osobowość człowieka.
Egzystencjalizm - jako nurt filozoficzny, wywarł ogromny wpływ na współczesną literaturę, tym bardziej, że niektórzy jego najwybitniejsi przedstawiciele (np. Sartre, Camus) byli nie tylko myślicielami, ale i wybitnymi prozaikami. Główna część filozofii egzystencjalnej ma charakter ateistyczny, utrzymuje, że człowiek jest we wszechświecie samotny, jego życie nie zależy od jakichkolwiek mocy nadprzyrodzonych, a świat nie jest tworem Boga. Martin Heidegger uważał, że człowiek jest niezależnym bytem, który do pewnego stopnia może kształtować otaczający go świat mający równocześnie swój trwały, niezmienny porządek. Zatem człowiek jest i wolny i zarazem zmuszony do respektowania owego porządku, pozostawania w relacjach z innymi ludźmi. Dojść do prawdziwej wolności można analizując ludzką naturę, własne życie, godząc się z tym, że nieuchronna śmierć jest definitywnym kresem istnienia i nie ma żadnego życia pozagrobowego. Człowiek istnieje tylko przez pewien czas, to jest jego jedyny i ostateczny cel, poza nim nie ma nic (istnieje też nurt w omawianej filozofii uznający istnienie Boga). Egzystencjalizm cechuje poznawczy sceptycyzm: człowiek nie wie praktycznie nic o życiu, śmierci, wszechświecie, jest zagubiony w chaosie istnienia, tragiczny w obliczu nieznanych mu sił, mechanizmów. Jean Paul Sartre wiele pisał o konieczności dokonywania przez każdego człowieka stałych wyborów modeli życia, zachowań, światopoglądów. Jesteśmy skazani na wolność, każdy dokonany wybór ma jakieś negatywne strony, absolutnie nic (nawet filozofia, religia) nie daje nam żadnych wskazówek, nie stwarza oparcia. Uświadomiwszy sobie ową wolność można próbować nadawać życiu sens, podejmować kolejne skazane na niepowodzenie próby i to jest właśnie cel życia człowieka.
„Tango” - Sławomir Mrożek opisuje dwie wizje wolności. Anarchia i wolność przez powrót do tradycyjnych wartości okazują się być mitami, przegrywającymi w starciu z rzeczywistością, która symbolizuje brutalne przejęcie władzy przez Edka. Mrożek ukazuje błędne koło związane z pojęciem wolności - od marzenia o niej (młodość Stomila i Eleonory), przez anarchię, jaką wprowadza jej spełnienie (dom Stomilów w pierwszym akcie), bunt przeciw pustce, jaką przyniosła absolutna wolność (działania Artura), aż do rządów „silnej ręki” i totalitaryzmu, w którym znowu mogą się pojawić marzenia o wolności. Postęp w dziele Mrożka ma charakter kolisty, zawsze powraca do punktu wyjścia: każda nowoczesność ostatecznie prowadzi ku temu, co już było, nie można odrzucić przeszłości, skutecznie zaprotestować przeciw niej.
Autor: