klp.pl„rzecz to piękna zaprawdę, gdy krocząc w pierwszym szeregu, ginie człowiek odważny, walcząc w obronie ojczyzny.”„O cnocie” (Pieśń XII ks. II) - Jan Kochanowski nazywa miłość do ojczyzny cnotą. Prawdziwą wartością jest bezinteresowne, nie bojące się ludzkiej zawiści oddanie ojczyźnie. Przed tymi, co służą ojczyźnie otwiera się droga do nieba.
„O dobrej sławie” (Pieśń XIX ks. II) - Jan Kochanowski twierdzi, że o miłości do ojczyzny świadczy nie tylko walka na polu bitwy, ale i wykorzystanie innych talentów darowanych przez Boga: inteligencji, nieugiętości charakteru czy daru pięknej wymowy.
„Pieśń o spustoszeniu Podola” - Jan Kochanowski opisuje obrazy spustoszenia Podola przez Tatarów - ruiny, ludzkie nieszczęścia. Apeluje do wszystkich kochających ojczyznę o dofinansowanie wojska, rozsądne przygotowanie odwetu, zmycie hańby i właściwą obronę granic kraju. Ostrzega przed grożącym Rzeczypospolitej jeszcze poważniejszym niebezpieczeństwem.
„Konrad Wallenrod” - Adam Mickiewicz – patriotyzm głównego bohatera przejawiał się w walce o kraj. Wallenrod dla ojczyzny poświęcił miłość, honor i przyszłe zbawienie. Nad wszystko przedkładając wolność swego narodu nie zawahał się w walce używać podstępu i nieetycznych metod.
„Dziady cz. III” Adam Mickiewicz opisuje martyrologię młodzieży polskiej przeciwstawiającej się caratowi. Za swą patriotyczną postawę doznają oni wielu szykan. Wieszcz ukazuje także różne postawy społeczeństwa polskiego wobec zaborcy – od służalczego poddaństwa do prób jawnego buntu. Główny bohater nie waha się nawet wystąpić przeciwko Bogu i dla ojczyzny zaryzykować zbawienie własnej ojczyzny.
„Pan Tadeusz” – Adam Mickiewicz – epopeja wieszcza przesycona jest miłością do ojczyzny. Bohaterowie na każdym kroku przejawiają szacunek dla ojczyzny, bohaterów narodowych oraz czasów Sejmu Wielkiego. Jacek Soplica po opuszczeniu stron rodzinnych przyodziewa szaty mnicha i poświęca swoje życie sprawie narodowej. Młody Tadeusz dochowując patriotycznych rodzinnych tradycji wyrusza na wojnę przeciw Rosji wraz z wojskami napoleońskimi.
„Śmierć pułkownika” – Adam Mickiewicz wykreował polska Joannę d`Arc – kobietę, która wzięła udział w powstaniu i zginęła, jak rycerz. Podmiot liryczny ukazał w wierszu wzniosłą scenę jej śmierci.
„Reduta Ordona” - Adam Mickiewicz – podmiot liryczny postać porucznika broniącego reduty podnosi do symbolu patrioty, wybierającego walkę do końca i poświęcającego własne życie w imię miłości ojczyzny.
„Kordian” - Juliusz Słowacki ukazał przemianę głównego bohatera, który przechodzi od romantycznych uniesień do zaangażowania w sprawę narodową i przeciwstawienie się caratowi. Krytykuje również wodzów powstania, doceniając jednak patriotyzm i zaangażowanie szlacheckiej młodzieży. Kordian głosił tezę: „Polska Winkelriedem narodów”.
„Sowiński w okopach Woli” - Juliusz Słowacki upamiętnił postać wybitnego polskiego generała, który zaświadczył o swym przywiązaniu do ojczyzny walcząc samotnie, ze świadomością, że na zwycięstwo nie ma już szans. Generał odmawiając poddania się mówiąc:
”zginąć muszę za miłą ojczyznę moją.””Testament mój” - Juliusz Słowacki wyraził ideę, według której walczyli i ginęli za ojczyznę młodzi ludzie:
„Lecz zaklinam, niech żywi nie tracą nadziei„Hymn do miłości ojczyzny” - Ignacy Krasicki stworzył wiersz, który stał się hymnem Korpusu Kadetów. Patriotyzm został przedstawiony jako najwyższa cnota. Kochający ojczyznę powinien być gotów na każde poświęcenie:
I przed narodem niosą oświaty kaganiec;
A kiedy trzeba - na śmierć idą po kolei,
Jak kamienie, przez Boga rzucane na szaniec...
„byle cię można wspomóc, byle wspierać, nie żal żyć w nędzy i nie żal umierać””Powrót posła” - Julian Ursyn Niemcewicz opisuje patriotyczną rodzine Podkomorzego, który uważa, że:
”dom zawsze ustępować powinien krajowi”
Podkomorzy opowiada się również za wprowadzeniem reform społecznych, służących wzmocnieniu państwa i dobru ojczyzny.
„Gloria victis” – Eliza Orzeszkowa składa hołd poległym w powstaniu styczniowym i wyraża przekonanie, że poniesione ofiary nie były daremne, a przyszłość doceni ich wielkość. Jednym z powstańców był Tarłowski - młodzieniec, który walecznie bronił ojczyzny, świadcząc o miłości do niej.
„Nad Niemnem” – Eliza Orzeszkowa przedstawia dwie wizje patriotyzmu. Jedną uosabia Andrzej Korczński, który podczas powstania styczniowego poświęca dla ojczyzny życie. Wiarę w ideę pracy na roli przejawia natomiast Benedykt Korczyński.
„Przedwiośnie” – Stefan Żeromski ukazuje różne podejścia do patriotyzmu w „nowej Polsce”. Nie unika ostrych ocen narodowych mitów: powstań i poświęcenia życia dla ojczyzny. Na przykładzie ideowej ewolucji Cezarego Baryki mówi o koncepcjach odbudowy państwa polskiego.
”Syzyfowe prace” - Stefan Żeromski opisuje młodzież, która za swój obowiązek wobec ojczyzny uważa: odmowę oglądanie rosyjskich spektakli, protest wobec fałszowania polskiej historii, mówienie zakazanym językiem polskim.
”Rzadko na moich wargach” - J. Kasprowicz definiuje czym jest dla niego patriotyzm. Miłość do ojczystego kraju nie polega na głośnym zapewnianiu o poświeceniu dla niej, ale na dostrzeganiu piękna pól, ludzi zamieszkujących tę krainę i jej bogatej historii.
„Trylogia” – Henryk Sienkiewicz utrwalił potęgę narodu polskiego i chlubę minionych czasów. Patriotą nazwać można na pewno Kmicica, który z lokalnego rzezimieszka zmienia się w nieustraszonego obrońcę narodu, gotowego wszystko poswięcić dla dobra ojczyzny. Podobną postawe przejawia pan Wołodyjowski, który ostatecznie składa największą ofiarę dla polski – poświeca własne życie.
„Wesele” – Stanisław Wyspiański dyskutuje o kondycji społeczeństwa polskiego oraz postawach inteligencji i chłopów wobec spraw narodowych. Konfrontuje również mity narodowe z rzeczywistością.
„Noc listopadowa” - Stanisław Wyspiański czyn zbrojny i ofiarę powstańców uważa za wielką narodową patriotyczną ofiarę, ocenia również postawy przywódców powstania listopadowego. Wydarzenia z historii Polski łączy z mitologią, przedstawiając bogów greckich obok wodzów i młodych polskich oficerów.
Poeci dwudziestolecia międzywojennego odrzucali tematykę patriotyczną – „narodową żałobę” i „bogoojczyźnianą nutę”. Pragnęli pisać o pięknie i miłości, „zrzucić z ramion płaszcz Konrada” (Słonimski) i wyrzucić „mumie mickiewiczów i słowackich”.
„Kolumbowie. Rocznik dwudziesty” – Roman Bratny opisał pokolenie ludzi, którzy podczas powstania warszawskiego mieli po dwadzieścia lat. Wychowani w niepodległej Polsce w duchu patriotycznym nie zawahali się przeciwstawić okupantowi, poświęcając nieraz swoje młode życie.
„Pokolenie” – Krzysztof Kamil Baczyński – podmiot liryczny mówi o tragedii pokolenia Kolumbów, dla których wojna stanowiła przewartościowanie systemu wychowawczego. Wojenny patriotyzm polegał bowiem w wielu przypadkach na konieczności zabijania, był z koniecznością nauką zła wojny.
”Elegia o chłopcu polskim” podmiot liryczny opisuje bohaterską śmierć małego chłopca w imię obrony ojczyzny. Dziecko przepełnione jest patriotyzmem, o czym świadczy gest wykonany przed śmiercią:
”zanim padłeś, jeszcze ziemię przeżegnałeś ręką”„Szkice spod Monte Casino” – Melchior Wańkowicz ukazuje bohaterstwo II Korpusu Polskiego ósmej Armii Brytyjskiej, którzy z olbrzymim poświeceniem zdobyli niemiecki bastion.
„Trans-Atlantyk” – Witold Gombrowicz przeciwstawia się z łzawosentymentalnym wizerunkiem narodu, kpi z mentalności Polaków i z narodowych mitów. W Przedmowie autor pisze:
”czy broniąc Polaków przed Polską, jestem czy nie jestem patriotą?
Autor: