Motyw Żydów w literaturze

„Rękopis znaleziony w Saragossie” - Jan Potocki na przykładzie Żyda Wiecznego Tułacza przedstawia dzieje całej światowej cywilizacji.

„Żydowie polscy” Cyprian Kamil Norwid – to rodzaj hołdu złożonego warszawskim Żydom, wsławionym patriotyczną postawą podczas manifestacji w kwietniu 1861 roku, gdy to na Placu Zamkowym rosyjskie wojska strzelały do zgromadzonych Polaków. Norwid tak pisał o Żydach:

Poważny narodzie! Cześć tobie w tych, którzy
Mongolsko-czerkieskiej nie zlękli się burzy –
I Boga Mojżeszów bronili wraz z nami
Spojrzeniem rycerskim, nagimi piersiami.

„Nie-Boska komedia” – Zygmunt Krasiński humorystycznie określa Żydów jako Przechrztów, należących wraz z chłopami i robotnikami do obozu rewolucjonistów. Autor określa walczących jako ludzi pozbawionych ideałów, kierujących się odwetem za lata poniżenia i biedy. Przechrzci za bardzo pragną wykorzystać rewolucje do własnych celów, chcą bowiem utworzyć królestwo Izraela. Rola, jaką im w swym dramacie przydzielił Krasiński, podkreśla jego antyżydowskie poglądy.

„Mendel Gdański” - Maria Konopnicka przedstawia tragizm tytułowego bohatera, któremu przyszło żyć w czasach narastającego prześladowań Żydów. Autorka mówi o antysemityzmie, pogromach, działalności bojówek antyżydowskich i ich wpływie na jednostkowe losy. Mendel – warszawski rzemieślnik - to prawy człowiek, patriota i dobry obywatel. Ufał on w ludzką dobroć, i równość ludzi bez względu na różnicę ras czy wyznawanej religii. Ani przez moment tzw. patrioci nie pomyślą o tym, że Mendel potwierdził swą przynależność do polskiego społeczeństwa nie tylko rzetelną pracą, ale i udziałem w powstaniu styczniowym. Mendel padł ofiarą rasowej, religijnej nienawiści, załamała się jego wiara w ludzi, odwieczny system humanitarnych wartości. Niechęć współmieszkańców, spotykające go poniżenia i wykluczenie ze społeczności lokalnej powodują jego osobistą tragedię. Introligator nie został pobity, nie ukradziono i nie zniszczono jego skromnego majątku. Został okaleczony w sensie psychicznym. Na końcu noweli mówi:

„u mnie umarło serce do tego miasta”.

„Meir Ezofowicz” Eliza Orzeszkowa przedstawiła zamknięte środowisko żydowskie, zamieszkujące miasteczko Szybów. Autorka ukazuje rywalizację różnych grup żydowskich w walce o władzę, na tle historycznym, a także bogata obyczajowość i kulturę żydowską.

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -  - 7 -  - 8 - 

  Dowiedz się więcej