Motyw Żydów w literaturze

„Lalka” – Bolesław Prus opisuje bogatych, prowadzących międzynarodowe interesy Żydów w XIX-wiecznej Warszawie. Mieszkali w okolicach ulicy Świetojerskiej. Żyli w niepewności, mając świadomość odrzucenia zarówno przez Polaków jak i przez innych Żydów. Tak było w przypadku Henryka Szlangbauma, przyjaciela Wokulskiego, który uciekł z domu i wyrzekł się żydowskiej tradycji, zmieniając nawet nazwisko na Szlangowski. Wokulski przyjął go wbrew opinii publicznej do pracy w swoim sklepie. Nie widział w osobie Szlangbauma wroga, cenił jego patriotyzm, o którym zaświadczył biorąc udział w powstaniu styczniowym, za co zesłany został na Syberię. Podobnie jest w przypadku doktora Szumana, który uważa, że naukowiec nie pracuje dla jakiegoś narodu, ale dla wszystkich ludzi. Szowinistyczne stanowisko społeczeństwa, powoduje, że ludzie ci powracają do dawnej religii i kręgów żydowskich. Kwestię żydowską Prus analizuje z wielką rozwagą, dość wszechstronnie.

„Ziemia obiecana” – Władysław Stanisław Reymont ukazuje Łódź jako powstające centrum przemysłowe. Książka jest pełną drastycznych szczegółów panoramą Łodzi, ukazanej jako arena walki o byt. W tej walce sukces jednych oznacza deptanie innych. Moloch miejski niszczy tych, co przyjmują wilcze reguły walki, jak i tych, co się im sprzeciwiają. Gangrena moralna ogarnia tu równie skutecznie Niemców i Żydów, jak Polaków. Ta mroczna wizja cynizmu, zezwierzęcenia, praw dżungli, w której etyka, szlachetne idee i święte uczucia obracają się przeciw tym, co je praktykują, jest w intencji autora zarazem oskarżeniem industrializacji i urbanizacji.

„Wesele” Stanisław Wyspiański – W utworze ukazana została postać wiejskiego karczmarza, który przybył na wesele w interesach - po dług Czepca. Karczmarz mówi do Pana Młodego:

„My jesteśmy tacy przyjaciele, co się nie lubią”

. Weselnicy nazywają Żyda mośkiem, co jest pogardliwym określeniem. W dramacie Wyspiańskiego Żyd przedstawiony jest stereotypowo. Przychodzi on na wesele w interesach. To przedsiębiorczy, ale i sprytny człowiek. Prowadzi on karczmę, jest wiejskim lichwiarzem, jednocześnie ma jednak poczucie obcości, dystans do mieszkańców Bronowic. Inną postacią żydowskiego pochodzenia w dramacie jest Rachela, córka karczmarza.

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -  - 7 -  - 8 - 

  Dowiedz się więcej