Motyw Żydów w literaturze

„Elegia miasteczek żydowskich” Antoni Słonimski, mówiąc o zniknięciu kultury żydowskiej, wspomina słynnego malarza wyznania mojżeszowego – Marca Chagala. Kreśli także portret Żyda, który nie tylko wykonuje swój rzemieślniczy fach, ale do tego jest poetą, filozofem, trubadurem. Anafory rozpoczynające kilka kolejnych zwrotek, składające się ze słów „Nie masz już...” podkreślają nostalgię za bogatym, barwnym światem, który minął bezpowrotnie.

„Ballady i romanse” Władysław Broniewski przedstawia bohaterkę, która nie słucha innych ludzi nie dlatego, że ż ocalała z traumy wojny, która pochłonęła jej rodziców. Działania wojenne pozostawiły trzynastoletnie, przerażone i zapewne cierpiące na jakiś rodzaj choroby psychicznej dziecko, samemu sobie. Ballady i romanse są głosem poety, który chciał dołożyć swoją cegiełkę do zbudowania literackiego pomnika ku czci wszystkich Żydów, poległych podczas zagłady.

„Blaszany bębenek” – Gunter Grass przedstawia codzienność i historyczne wydarzenia lat trzydziestych, czterdziestych i okresu powojennego, złożoną rzeczywistość polityczną, społeczną i narodową tamtych czasów, widzianą oczami „dziecka mędrca” – Oskara Matzeratha.

„Zdążyć przed Panem Bogiem” - Hanna Krall przedstawiła wstrząsający dokument o czasach beznadziejnej i nierównej walki w żydowskim getcie w Warszawie. W książce nie ma szczegółowych opisów życia mieszkańców getta: prezesem gminy żydowskiej był Adam Czerniaków, funkcjonowała szkoła pielęgniarska prowadzona przez Lubę Blumową, szpital, działały zakłady, getto miało także własną policję. Codzienność to bieda, głód i tyfus, bezlitośnie dziesiątkujące ludność zamkniętą za murami. Co rano zbierano z ulic trupy, a następnie grzebano ciała na cmentarzu znajdującym się po aryjskiej stronie. Główny bohater – Marek Edelman nie ma w sobie nic z legendarnego dowódcy. Posiada kompleks niezasłużenie ocalonego świadka śmierci tysięcy ludzi. Wie, że „życie stanowi dla każdego sto procent”. Edelman mówi o powstaniu w warszawskim getcie, o tych, którzy w zupełnie beznadziejnej sytuacji zdecydowali się chwycić za broń, stawić zbrojny opór SS i gestapo. Wybrać śmierć żołnierską, postanowić sprzeciwić się wyrokowi historii. Ich akcja od samego początku skazana była na klęskę. Walczyli jednak nie o militarne zwycięstwo, mniej liczyły się wygrane potyczki, a bardziej postawa: wyprostowana, zmuszająca faszystów do przyznania prawa do godnej śmierci tym, których uznawali za „podludzi”. Edelman mówi, że właśnie:

„chodziło o wybór sposobu umierania”.

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 -  - 4 -  - 5 -  - 6 -  - 7 -  - 8 - 

  Dowiedz się więcej