Polska jesień - Jan Józef Szczepański patrzy na wydarzenia wrześniowe z punktu widzenia żołnierza biorącego udział w kampanii. Przedstawione historie są zupełnie odheroizowane i bardzo realne.
Szkice spod Monte Cassino – Melchior Wańkowicz – książka Wańkowicza to reportaż szczegółowo opisujący bohaterską walkę Polaków w jednych z najsłynniejszych bitew II wojny światowej - w bitwie pod Monte Cassino. Wańkowicz opisuje bitwę bez zbędnych upiększeń, stosuje typowo reporterski styl. Informuje o wszystkich szczegółach, ukazując bitwę jako krwawą masakrę, której uczestnicy giną jeden za drugim.
Ocalony – Tadeusz Różewicz w świecie pozbawionym praw moralnych czuje się zagubiony i niezdolny do życia, stracił poczucie własnej wartości. Poszukuje teraz trwałych zasad oraz autorytetu, który przywróciłby światu i ludziom właściwy porządek moralny. Świat potrzebuje ponownego stworzenia. „Szukam nauczyciela i mistrza (…)Niech oddzieli światło od ciemności.” Nie wystarczy przeżyć wojnę, nie wystarczy odbudować budynki trzeba odbudować świat wartości moralnych.
Inny świat Gustaw Herling-Grudziński przedstawia świat beznadziejności, braku litości i obojętności, życie w świecie odwróconych wartości moralnych. W takim to właśnie świecie znalazł się autor powieści. Więźniowie łagru traktowani byli w sposób okrutny, zmuszani do nieludzkiego wysiłku, w bardzo trudnych warunkach klimatycznych.
Zdążyć przed Panem Bogiem – Hanna Krall napisała utwór napisany w formie reportażu o ocalałym przywódcy powstania w getcie Marku Edelmanie. Bohater relacjonuje wydarzenia, których był uczestnikiem i świadkiem w czasie II wojny światowej (przebywał w warszawskim getcie, gdzie pracował jako goniec szpitalny). autorka ukazuje powstanie w getcie z punktu widzenia obserwatora i uczestnika. Ta wojna to nie heroiczna legenda. Relacja jest lakoniczna i pozbawiona patosu. Główny bohater, jeden z głównodowodzących powstania, nie ma w sobie nic z legendarnego przywódcy. Nie upiększa przeszłości, pokazuje wstrząsającą prawdę o tamtych dniach nierównej walki. Edelman opowiada o umieraniu Żydów i stwierdza, że powstanie dało im chwilowe poczucie wolności, mogli dobrowolnie decydować o własnym losie. Jakże okrutna była ta wojna, która sprawiła, że człowiek pragnął zdążyć przed Panem Bogiem? Zdążyć, bo Boga w okrzyku „Gott mit uns” wpisali sobie Niemcy na sztandary; zdążyć, bo Bóg zdecyduje o życiu lub śmierci…
strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 -