Motyw wojny w literaturze - klp.pl
Streszczenia i opracowania lektur szkolnych klp klp.pl
Iliada – Homer – autor opisuje wojnÄ™ trojaÅ„skÄ… wywoÅ‚anÄ… porwaniem najpiÄ™kniejszej kobiety – Heleny przez Parysa. Homer umieÅ›ciÅ‚ w swoim dziele wiele podobnych opisów Å›cierajÄ…cych siÄ™ wojowników.

Pieśń o Rolandzie - jest to typowy przykład chanson de geste, czyli pieśni o czynach. Roland umarł jak przystało na honorowego rycerza - na polu walki, wspiąwszy się na wzgórze, z mieczem i rogiem dowódcy. Do nieba unoszą go archaniołowie. Bitwa w utworze ukazana jest jako walka prawych, chrześcijańskich rycerzy z barbarzyńskimi poganami. Władca Saracenów, Marsyl, używa podstępu i zdrady. W tajemnicy otacza wojska Karola. Tymczasem Roland woli umrzeć, niż narazić się na niesławę przez zawrócenie wojsk cesarza. Jako dobry dowódca, podnosi na duchu swoich rycerzy. Podkreśla, że walczą oni w obronie chrześcijaństwa.

Jerozolima wyzwolona - Torquato Tasso - tło utworu stanowią dzieje pierwszej wyprawy krzyżowej i zdobycie Jerozolimy w 1099 roku. Poemat epicki opiera się na modelu Iliady, opisuje ostatnią fazę oblężenia i zdobycie Jerozolimy. Wodzem chrzescijan jest Godfred de Bouillon - idealny rycerz stanowiący wzór dla innych. To typ samotnika i świetnego przywódcy. Rycerze oblegają i zdobywają Jerozolimę. Mają też inne przygody, przeżywają miłości, znoszą cierpienia.

Transakcja wojna chocimskiej - Wacław Potocki swój epos heroiczny, zachowujący kronikarski charakter, pragnął zachęcić współczesnych sobie do naśladowania postaw antenatów. Historia opowiedziana jest w porządku chronologicznym i obejmuje opis przygotowań do bitwy oraz samej bitwy. Żywy i bezpośredni obraz wojny przeplatany jest scenami o spokojniejszy nastroju: obrazy nabożeństw, narad, sceny rzezi bitewnych obrazami pracy na polu. Znajdziemy tu też liczne opisy bujnej przyrody. Nierzadkie efekty malarskie podnoszą wartość artystyczną dzieła.

Konrad Wallenrod – Adam Mickiewicz napisaÅ‚ „Powieść historycznÄ… z dziejów litewskich i pruskich”. Akcja poematu toczy siÄ™ w XIV wieku w krzyżackim zamku w Marienburgu (Malborku). TytuÅ‚owy bohater użyÅ‚ podstÄ™pu. Jego plan polegaÅ‚ na tym, by zdobywszy zaufanie wroga, zniszczyć go od wewnÄ…trz. Jako mistrz usiÅ‚owaÅ‚ poczÄ…tkowo odwlec rozpoczÄ™cie walki z LitwÄ… mimo, że rycerstwo bardzo na to nalegaÅ‚o, a w trakcie wojny prowadziÅ‚ jÄ… tak, by wojska krzyżackie ponosiÅ‚y druzgocÄ…ce klÄ™ski.

Wojna i pokój – Lew ToÅ‚stoj napisaÅ‚ dzieÅ‚o traktujÄ…ce o inwazji Napoleona Bonapartego na RosjÄ™ w 1812 roku. Autor skupia siÄ™ na sile przypadku i znaczeniu zbiorowego wysiÅ‚ku w ostatecznym zwyciÄ™stwie cara. Uwaga skupiona jest na dwóch rodzinach – BoÅ‚koÅ„skich i Rostowach.

Krzyżacy – Henryk Sienkiewicz przedstawia obraz wojny szlachetnej, chwalebnej, opisujÄ…c bohaterskie zachowanie rycerstwa polskiego. ZwyciÄ™ska bitwa pod Grunwaldem ukazana jest tu jako triumf oręża polsko-litewskiego. Autor pokazuje do jakiej mobilizacji siÅ‚, współdziaÅ‚ania i do jakich ofiar zdolny jest naród w sytuacji zagrożenia bytu. Poetyczne opisy kolorowych chorÄ…gwi, falujÄ…cych traw przeplatajÄ… siÄ™ z kronikarskimi wyliczeniami iloÅ›ci polskich i krzyżackich wojsk. Opis samej walki w powieÅ›ci przypomina dokument historyczny.

Potop – Henryk Sienkiewicz stworzyÅ‚ obraz romantycznej wojenki. Opisy bitew peÅ‚ne sÄ… dynamiki i barw. Wydaje siÄ™, że sÅ‚yszymy rżenie koni, chrzÄ™st zbroi, uderzenia mieczy i wystrzaÅ‚y z dziaÅ‚ armatnich. Dużo jest krwi, haÅ‚asu i jÄ™ków ofiar. Jednak bardziej niż okrucieÅ„stwo wojny wyeksponowane jest bohaterstwo walczÄ…cych. Sienkiewiczowski rycerz prowadzi wojnÄ™ nie tylko ze Szwedami ale i ze swym ognistym temperamentem. Barokowy żoÅ‚nierz powinien być również dowcipny, przebiegÅ‚y i pomysÅ‚owy, jak Onufry ZagÅ‚oba, który udowadnia, że nawet najwiÄ™ksza siÅ‚a bez odrobiny sprytu jest bezużyteczna.

Wojna Å›wiatów – Herbert George Wells stworzyÅ‚ powieść z gatunku science fiction. Powieść przedstawia inwazjÄ™ Marsjan na ZiemiÄ™. Przybysze chcÄ… zgÅ‚adzić ludzkość i opanować planetÄ™. Wells opisaÅ‚ w swojej wizji różne postawy spoÅ‚eczne, przejawiane przez ludzi w obliczu globalnego zagrożenia.

BiaÅ‚a gwardia – MichaiÅ‚ BuÅ‚hakow akcjÄ™ powieÅ›ci umieÅ›ciÅ‚ w Kijowie w 1918 roku, kiedy po wybuchu rewolucji październikowej i zakoÅ„czeniu I wojny Å›wiatowej na terenach rosyjskich panuje chaos. Na Ukrainie wÅ‚adzÄ™ sprawuje hetman PawÅ‚o Skoropadski, ale jego rzÄ…dy opierajÄ… siÄ™ na sile niemieckich wojsk. W książce bardzo plastycznie opisana jest bitwa o Kijów miÄ™dzy oddziaÅ‚ami wiernymi hetmanowi a armiÄ… Petlury. Autor doskonale oddaje atmosferÄ™ niesamowitego zamÄ™tu panujÄ…cego w wojsku Skoropadskiego, realistycznie opisuje ucieczkÄ™ hetmana oraz bardzo sugestywnie ukazuje zwykÅ‚y ludzki lÄ™k.

Przygody dobrego wojaka Szwejka – JarosÅ‚aw Ha¹ek opisuje losy handlarza psów z Pragi, Józefa Szwejka podczas I wojny Å›wiatowej. Uważany za niespeÅ‚na rozumu bohater zostaje szeregowym żoÅ‚nierzem i ordynansem puÅ‚ku piechoty. Autor przedstawia jego zgÅ‚oszenie siÄ™ do wojska, pobyt w szpitalu, wiÄ™zieniu i na sÅ‚użbie u porucznika Lukasza i feldkurata Katza. DziÄ™ki niezwykÅ‚emu cynizmowi wyÅ›miana zostaje austriacka wojskowo-biurokratyczna monarchia.

Paragraf 22 – Joseph Heller jest autorem jednej z najwybitniejszych powieÅ›ci amerykaÅ„skich XX wieku. Utrzymana zostaÅ‚a w poetyce czarnego humoru, ukazuje bezsens wojny i armii oraz towarzyszÄ…cej im biurokracji. Jej bohaterowie to zbiorowisko wariatów, fanatyków, idiotów majÄ…cych tylko jeden cel - utrzymać siÄ™ przy życiu.

Cienka czerwona linia - James Jones - powieść odwołuje się do doświadczeń frontowych pokolenia Amerykanów urodzonych w początkach lat 20. XX w. Narrator nie przedstawia współczesnej wojny jako walki w skali państw i narodów, lecz uwypukla postawy i stany emocjonalne zindywidualizowanych bohaterów, postawionych w sytuacji ekstremalnej.

Żal - Józef Czechowicz traktuje o smutku, melancholii oraz niepokoju wywołanych przeczuciem nadchodzącej wojny. Podmiot liryczny wyraża tęsknotę za czymś, co utracił, a czego już nie odzyska.

Bagnet na broÅ„ – WÅ‚adysÅ‚aw Broniewski ujawniÅ‚ w wierszu wszystkie obawy, jakie narastaÅ‚y w nim od dawna: lÄ™k przed utratÄ… domu („Kiedy przyjdÄ… podpalić dom”), nagÅ‚e nocne wyrwanie ze snu, gdy trzeba stanąć na baczność i albo poddać siÄ™ – albo – jak przekonywaÅ‚ – bronić siebie oraz Polski, stanąć u drzwi. Broniewski chciaÅ‚ przestrzec rodaków przed nadchodzÄ…cym niebezpieczeÅ„stwem.

Dywizjon 303 - Alfred Fiedler o swej książce pisze: „SpoÅ›ród wszystkich moich książek Dywizjon 303 jest chyba utworem pisanym najbardziej na gorÄ…co, pod bezpoÅ›rednim wrażeniem rozgrywajÄ…cych siÄ™ w 1940 roku wypadków: pierwsze stronice powstawaÅ‚y już podczas ostatniej fazy owego osobliwego dramatu, nazwanego BitwÄ… o BrytaniÄ™, a ostatnie stronice koÅ„czyÅ‚em kilkanaÅ›cie tygodni później, kiedy wciąż jeszcze, niby echo owej bitwy, warczaÅ‚y nocÄ… nad Londynem motory Luftwaffe i padaÅ‚y bomby na miasto”.

Spojrzenie – Krzysztof Kamil BaczyÅ„ski - podmiot liryczny zmaga siÄ™ nie tylko z otaczajÄ…cym go okrutnym Å›wiatem, ale i z samym sobÄ…. Nie potrafi pogodzić siÄ™ z faktem, że wojna zmieniÅ‚a go aż tak bardzo, że nie ma powrotu do dawnej niewinnoÅ›ci.

Pokolenie – Krzysztof Kamil BaczyÅ„ski poÅ›wiÄ™ciÅ‚ utwór stanowi, w jakim znalazÅ‚o siÄ™ pokolenie BaczyÅ„skiego. Jest to pesymistyczna wizja pokolenia czasu wojny, doÅ›wiadczonego jej cierpieniem i okrucieÅ„stwem. Ci mÅ‚odzi ludzie zmuszeni zostali dorosnąć do Å›mierci, która czyha na nich na każdym kroku, w każdej minucie.

Z gÅ‚owÄ… na karabinie – Krzysztof Kamil BaczyÅ„ski przewiduje swój los. W ostatnich wersach napisaÅ‚ „Umrzeć przyjdzie, gdy siÄ™ kochaÅ‚o / wielkie sprawy gÅ‚upiÄ… miÅ‚oÅ›ciÄ…”. Wielkimi sprawami jest ojczyzna, natomiast gÅ‚upia miÅ‚ość to miÅ‚ość, przez którÄ… siÄ™ umiera. BaczyÅ„ski polegÅ‚ w walce o swój kraj podczas powstania warszawskiego.

Medaliony – Zofia NaÅ‚kowska napisaÅ‚a opowiadania, które można traktować jako wezwanie do rozważaÅ„ nad ludzkÄ… naturÄ… i zdolnoÅ›ciÄ… czÅ‚owieka do popeÅ‚niania najgorszych czynów, bo to wÅ‚aÅ›nie: „ludzie ludziom zgotowali ten los”. System obozowy zamieniaÅ‚ więźnia w tego samego potwora jakim byÅ‚ jego oprawca. Lagier to miejsce eksperymentu w którym chodziÅ‚o o podsycenie i pielÄ™gnowanie zbrodniczych instynktów: zabijania wrażliwoÅ›ci na cierpienie innych oraz nauka nienawiÅ›ci.

Pieśń o żoÅ‚nierzach z Westerplatte – Konstanty Ildefons GaÅ‚czyÅ„ski opisuje jedno z najważniejszych wydarzeÅ„ kampanii wrzeÅ›niowej – obronÄ™ przyczółka na Westerplatte. W wierszu oddaje hoÅ‚d żoÅ‚nierzom.

Pamiętnik z powstania warszawskiego - Miron Białoszewski w czasie tragicznych dla polskiej stolicy wydarzeń jest jednym spośród setek tysięcy cywilów poddanych codziennym ciężkim doświadczeniom. Nie bierze bezpośredniego udziału w walce, lecz dzieli los tych wszystkich, którzy podczas zmasowanych nalotów przenieśli się do podziemnych labiryntów. Przez długie tygodnie piwnice pod kwartałami domów i łączące je, naprędce sporządzone, korytarze były jedyną przestrzenią dającą nadzieję na przetrwanie. Na górze trwała zacięta walka...

Alarm – Antoni SÅ‚onimski przedstawia nalot bombowy na WarszawÄ™ tuż po wybuchu II wojny Å›wiatowej. NapiÄ™cie wiersza potÄ™guje przedstawienie wybuchajÄ…cych bomb. Autor wzywa rodaków do obrony miasta i kraju. ZakoÅ„czenie wiersza przynosi smutny obraz skutków niemieckich nalotów – zniszczonÄ… stolicÄ™.

Opowiadania - Tadeusz Borowski – w opowiadaniach wyraźnie widać zatarcie granicy pomiÄ™dzy ofiarÄ… a zbrodniarzem. Pozostawienie choćby niewielkiej nadziei na przeżycie, powoduje, że ludzie próbujÄ… ratować siebie nie zważajÄ…c na innych. WystÄ™powaÅ‚a powszechna znieczulica, która pozwalaÅ‚a przetrwać, ale przetrwać czÄ™stokroć kosztem drugiego więźnia.

Polska jesień - Jan Józef Szczepański patrzy na wydarzenia wrześniowe z punktu widzenia żołnierza biorącego udział w kampanii. Przedstawione historie są zupełnie odheroizowane i bardzo realne.

Szkice spod Monte Cassino – Melchior WaÅ„kowicz – książka WaÅ„kowicza to reportaż szczegółowo opisujÄ…cy bohaterskÄ… walkÄ™ Polaków w jednych z najsÅ‚ynniejszych bitew II wojny Å›wiatowej - w bitwie pod Monte Cassino. WaÅ„kowicz opisuje bitwÄ™ bez zbÄ™dnych upiÄ™kszeÅ„, stosuje typowo reporterski styl. Informuje o wszystkich szczegółach, ukazujÄ…c bitwÄ™ jako krwawÄ… masakrÄ™, której uczestnicy ginÄ… jeden za drugim.

Ocalony – Tadeusz Różewicz w Å›wiecie pozbawionym praw moralnych czuje siÄ™ zagubiony i niezdolny do życia, straciÅ‚ poczucie wÅ‚asnej wartoÅ›ci. Poszukuje teraz trwaÅ‚ych zasad oraz autorytetu, który przywróciÅ‚by Å›wiatu i ludziom wÅ‚aÅ›ciwy porzÄ…dek moralny. Åšwiat potrzebuje ponownego stworzenia. „Szukam nauczyciela i mistrza (…)Niech oddzieli Å›wiatÅ‚o od ciemnoÅ›ci.” Nie wystarczy przeżyć wojnÄ™, nie wystarczy odbudować budynki trzeba odbudować Å›wiat wartoÅ›ci moralnych.

Inny świat Gustaw Herling-Grudziński przedstawia świat beznadziejności, braku litości i obojętności, życie w świecie odwróconych wartości moralnych. W takim to właśnie świecie znalazł się autor powieści. Więźniowie łagru traktowani byli w sposób okrutny, zmuszani do nieludzkiego wysiłku, w bardzo trudnych warunkach klimatycznych.

Zdążyć przed Panem Bogiem – Hanna Krall napisaÅ‚a utwór napisany w formie reportażu o ocalaÅ‚ym przywódcy powstania w getcie Marku Edelmanie. Bohater relacjonuje wydarzenia, których byÅ‚ uczestnikiem i Å›wiadkiem w czasie II wojny Å›wiatowej (przebywaÅ‚ w warszawskim getcie, gdzie pracowaÅ‚ jako goniec szpitalny). autorka ukazuje powstanie w getcie z punktu widzenia obserwatora i uczestnika. Ta wojna to nie heroiczna legenda. Relacja jest lakoniczna i pozbawiona patosu. Główny bohater, jeden z głównodowodzÄ…cych powstania, nie ma w sobie nic z legendarnego przywódcy. Nie upiÄ™ksza przeszÅ‚oÅ›ci, pokazuje wstrzÄ…sajÄ…cÄ… prawdÄ™ o tamtych dniach nierównej walki. Edelman opowiada o umieraniu Å»ydów i stwierdza, że powstanie daÅ‚o im chwilowe poczucie wolnoÅ›ci, mogli dobrowolnie decydować o wÅ‚asnym losie. Jakże okrutna byÅ‚a ta wojna, która sprawiÅ‚a, że czÅ‚owiek pragnÄ…Å‚ zdążyć przed Panem Bogiem? Zdążyć, bo Boga w okrzyku „Gott mit uns” wpisali sobie Niemcy na sztandary; zdążyć, bo Bóg zdecyduje o życiu lub Å›mierci…

Rozmowy z katem – Kazimierz Moczarski daje przerażajÄ…ce Å›wiadectwo tego, jak rodzÄ… siÄ™ kaci idealnie wypeÅ‚niajÄ…cy zbrodnicze funkcje systemów totalitarnych. Oto na przykÅ‚adzie Stroopa można dojść do wniosku, że rekrutujÄ… siÄ™ oni wÅ›ród przeciÄ™tnych ludzi nastawionych na karierÄ™, bezwzglÄ™dnie trzymajÄ…cych siÄ™ regulaminu.. Stroop wierzyÅ‚, że Å»ydzi sÄ… gorsi od reszty narodów i bardziej tchórzliwi choć wÅ‚aÅ›nie podczas likwidacji getta szczególnie doÅ›wiadczyÅ‚ ich odwagi.

Niemcy – Leon Kruczkowski przedstawiÅ‚ obraz życia w czasie okupacji niemieckiej. OdsÅ‚ony pierwszego aktu przybliżajÄ… sytuacjÄ™ w okupowanych przez Niemców krajach, bezwzglÄ™dność okupanta i okrucieÅ„stwo wobec ludzi innych narodów. Akt II i III przedstawia stosunek Niemców do otaczajÄ…cej ich rzeczywistoÅ›ci.

Kamienie na szaniec – Andrzej KamiÅ„ski przedstawiÅ‚ w niej wojenne losy grupy harcerzy, należących do 23 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej, spoÅ›ród których na plan pierwszy wysunÄ…Å‚ trójkÄ™ przyjaciół: Tadeusza Zawadzkiego „ZoÅ›kÄ™”, Aleksego Dawidowskiego „Alka” i Jana Bytnara „Rudego”. „Kamienie na szaniec” opowiadaÅ‚y o przyjaźni i walce z okupantem, o mÅ‚odych ludziach, których dorastanie przyspieszyÅ‚ wybuch II wojny Å›wiatowej i którzy „w życie wcielić potrafili dwa wspaniaÅ‚e ideaÅ‚y: Braterstwo i SÅ‚użbÄ™”.

SÅ‚awa i chwaÅ‚a – JarosÅ‚aw Iwaszkiewicz - akcja powieÅ›ci rozpoczyna siÄ™ w decydujÄ…cym dla losów Polski i Europy momencie – w przededniu I wojny Å›wiatowej, latem 1914 roku; jej zamkniÄ™cie natomiast przypada na drugÄ… poÅ‚owÄ™ lat 40., na okres dźwigania siÄ™ Polski z wojennych zniszczeÅ„ i okupacyjnych strat. W tym ponad trzydziestoletnim obszarze czasowym, można odnaleźć wszystkie wydarzenia historyczne, które najistotniej ksztaÅ‚towaÅ‚y dwudziestowieczne dzieje Polski.

W księżycowÄ… jasnÄ… noc – William Wharton przedstawia bezsens i okrucieÅ„stwo wojny. Akcja powieÅ›ci toczy siÄ™ na tyÅ‚ach frontu w Ardenach w grudniu 1944 roku. SzeÅ›ciu mÅ‚odych Amerykanów natyka siÄ™ na grupÄ™ żoÅ‚nierzy niemieckich, tak samo zagubionych w chaosie wojny jak oni sami. Wszyscy stajÄ… wobec niezwykÅ‚ego dylematu: majÄ… już dość zabijania, ale nie chcÄ… też umierać. Do spotkania dochodzi w księżycowÄ… jasnÄ… noc.

Snajper na froncie wschodnim – Albrecht Wacker zapisuje wspomnienia walki na froncie wschodnim w latach 1944–1945 Josefa Allerbergera, który byÅ‚ strzelcem wyborowym 3. Dywizji Górskiej. Allerberger, kierowany czÄ™sto do osÅ‚aniania starć w najbardziej zagrożonych odcinkach frontu, byÅ‚ naocznym Å›wiadkiem najzacieklejszych i najokrutniejszych walk, jakie rozgrywaÅ‚y siÄ™ miÄ™dzy radzieckÄ… i niemieckÄ… armiÄ… w czasie II wojny Å›wiatowej. TytuÅ‚owy snajper opisuje swoje relacje z towarzyszami broni, stratÄ™ najbliższych mu kompanów, nieludzkie sceny, których byÅ‚ naocznym Å›wiadkiem najzacieklejszych i najokrutniejszych walk, jakie rozgrywaÅ‚y siÄ™ miÄ™dzy radzieckÄ… i niemieckÄ… armiÄ… w czasie wojny.



Polecasz ten artykuł?TAK NIEUdostępnij






  Dowiedz siÄ™ wiÄ™cej
1  Motyw wolnoÅ›ci w literaturze
2  MiÅ‚ość w literaturze
3  DzieciÅ„stwo/dziecko w sztuce