klp.plNowy Testament opisuje cierpienie Chrystusa za grzechy wszystkich ludzi. Religia cierpieniu Syna Bożego – Odkupiciela ludzkości nadała głęboki sens i najwyższą wartość. Znosi on straszliwe cierpienia – jest biczowany, poniżany, dźwiga krzyż, na którym potem długo umiera. Jego cierpienie ma jednak moc zbawczą.
MITOLOGIA - Prometeusz, kierowany bezinteresowną miłością do ludzi, wykrada dla nich ogień. Za sprzeniewierzenie się Zeusowi ponosi okrutną karę. Zostaje przykuty do skał Kaukazu, a przylatujący codziennie drapieżny ptak wydziobuje mu wątrobę, która z powrotem odrasta. Prometeusz to symbol bezinteresownego poświecenia i samotnego cierpienia, spowodowanego miłością do ludzi.
”Legenda o św. Aleksym” - św. Aleksy, jak wielu świętych i męczenników, cierpiał głód, nędzę i upokorzenia. Sam jednak wybrał takie życie, poświęcając je Bogu, aby dostąpić zbawienia.
”Sonety do Laury” - F. Petrarka opisuje swą nieszczęśliwą miłość do Laury. Poeta stał się piewcą damy swego serca, którą nazywa ”słodką i gorzką przyjaciółką”. Miłość jest u niego potęgą, której nie można się oprzeć, jakkolwiek i ona podlega przemijaniu, jak wszystko, co doczesne. Poeta za wiele lat swej miłości otrzymał tylko łzy i cierpienia. Jednak swe cierpienie nazywa rozkoszą, ponieważ miłość łączy sprzeczne uczucia.
”Lament świętokrzyski” - ukazuje ludzki wymiar cierpienia Matki Boskiej. Jest to uniwersalny i ponadczasowy obraz matki rozpaczającej po śmierci swego dziecka. Maria zwraca się do ludzi, opiewając swój ból.
Treny” - Jan Kochanowski w poetycki sposób wyraża swoje cierpienie i ból po stracie ukochanej córeczki – Urszulki. Strata zmusza go do refleksji i zmiany światopoglądu. Poeta traci wiarę w ideały stoickie, pokładając ufność w Bogu.
”Cierpienia młodego Wertera” - J.W. Goethe opisuje losy młodego, nadwrażliwego bohatera, nieszczęśliwie zakochanego w Lotcie, narzeczonej swojego przyjaciela, Alberta. Zrozpaczony, znajdując się w sytuacji bez wyjścia, żegna się z Lottą i odbiera sobie życie strzałem z pistoletu.
”Dziady” cz. IV – A. Mickiewicz wspomina godzinę rozpaczy, poświęconą rozpamiętywaniu przeżyć Gustawa po rozstaniu z ukochaną. Gustaw buntuje się przeciw bogactwu, dzięki któremu jego rywal zdobył ukochaną. Pod wpływem obłąkania i rozpaczy popełnia samobójstwo.
”Dziady” cz. III – A. Mickiewicz porusza wątek martyrologii narodu polskiego. Ukazuje cierpienia uwięzionych, torturowanych, zsyłanych na Syberię i skazanych na śmierć konspiratorów, występujących przeciw caratowi. Szczególnie wstrząsające wrażenie czyni opowiadanie Sobolewskiego, relacjonujące wywózkę dzieci na Sybir, historia Cichowskiego i dzieje więzionego syna pani Rollison, wyrzuconego przez więzienne okno na bruk.
”Kordian” - J. Słowacki opisuje przemianę bohatera. Początkowo cierpi on na ból istnienia, jest świadomy bezsensu życia i niemożności dokonania wielkich czynów. Następnie odczuwa ból z powodu niespełnionej miłości; traci wiarę we wszystko w co dotychczas wierzył. Na górze Monc Blanc przechodzi przemianę - znajduje cel, którym jest obrona ojczyzny. Następnie po powrocie do kraju samotny i opuszczony porywa się na cara. Niestety, jego zamach nie powiódł się, a sam bohater zostaje postawiony przed plutonem egzekucyjnym.
”Lalka” - B. Prus pisze o cierpieniach Stanisława Wokulskiego, spowodowanych nieszczęśliwą miłością do Izabeli Łęckiej. Miłość Wokulskiego gardzi nim z powodu jego pochodzenia. Cierpienie doprowadza go do ostateczności – kupiec porywa się na swoje życie.
”Quo vadis” - H. Sienkiewicz opisuje tragedię i cierpienia pierwszych chrześcijan, którzy prześladowanie przez Nerona muszą umierać w okropnych męczarniach, rozszarpywani przez dzikie zwierzęta lub paleni żywcem.
”Ludzie bezdomni” Stefan Żeromski opisuje historię, pochodzącego z nizin społecznych, doktora Tomasza Judyma. Po zdobyciu wykształcenia decyduje się nieść pomoc pokrzywdzonym i biednym ludziom. Doktor Judym podejmuje samotną walkę o naprawę świata. Cierpi, ponieważ jego idea każe mu zrezygnować ze szczęścia osobistego, dlatego rozstaje się z ukochaną Joanną Podborską, uważając, że człowiek nie może być szczęśliwy, gdy dookoła panuje nędza i obojętność.
”Medaliony” - Z. Nałkowska ukazuje cierpienia zarówno dorosłych, jak i dzieci spowodowane wojną i całym jej okrucieństwem. Ludzie po zakończeniu wojny nie mogą zapomnieć o ogromie bólu, ich psychika nigdy już nie będzie taka, jak przed wojn.
”Taniec” - Cz. Miłosz pisze:
”Jest taka cierpienia granica,
Za którą się uśmiech pogodny zaczyna,
I idzie tak człowiek, i już zapomina,
O co miał walczyć i po co.”
Refleksja ta odnosi się do konsekwencji, jakie wywołuje w człowieku ogrom cierpienia. Powoduje ono otępienie, obłęd, obojętność, zapomnienie o tym, w co się wcześniej wierzyło. Zniewolona świadomość odrzuca to, co zbędne, a człowiek osiąga stan ”bydlęcego spokoju”.
”Malowany ptak” – Kosiński przedstawia koszmar i okrucieństwo, którego doświadcza mały tułacz – bohater zagubiony podczas wojny na wschodnich krańcach Rzeczpospolitej.
”Opowiadania” – W. Borowski ukazuje ludzi podczas wojny cierpiących głód i nieustannie zagrożonych śmiercią. Cierpienie doprowadza do znieczulicy, a jedynym pragnieniem staje się chęć ocalenia własnego życia.
”Dżuma” - A. Camus pokazuje całą rozpiętość ludzkiego cierpienia od fizycznych po moralne męki. Dżuma ogarniająca Oran stawia ludzi przed trudnymi wyborami.
”Inny świat” - G. Herling-Grudziński, opisując losy jeńców przetrzymywanych w łagrach, dotyka dna ludzkiego cierpienia. Herling-Grudziński przedstawia codzienną rzeczywistość obozu, wykorzystanie ludzi w różnych porach roku, okrucieństwo życia erotycznego, reakcję więźniów na głód, poniżenie, niedostatek. W ekstremalnych warunkach ludzie przestają współczuć innym, liczy się dla nich tylko własne przetrwanie. Ludzie na granicy wyczerpania często zapominają, jaki sens ma człowieczeństwo.
”Wieża” - G. Herling-Grudziński w swym opowiadaniu przedstawia na kilku planach narracyjnych (kompozycja szkatułkowa) historię trędowatego Lebrossa oraz nauczyciela gimnazjum. Lebrosso, mieszkaniec Wieży Strachu, skazany jest przez swoją chorobę na cierpienie i umieranie w odosobnieniu. Po śmierci siostry, ostatniej bliskiej mu osoby, postanawia w buncie i rozpaczy spalić wieżę. Znajduje jednak list siostry proszącej go o wytrwanie w pokorze, cierpliwości i wierze. Od tego momentu z godnością znosi swe cierpienie. Nauczyciel gimnazjalny inaczej zachowuje się wobec cierpienia i samotności. Po tragicznej śmierci najbliższych i nieudanej próbie samobójczej pogrąża się w beznadziejności, twierdząc, że żyje, dlatego, bo nie może umrzeć. Utwór ten ujmuje również symbolicznie obraz ludzkiego życia pełnego mozołu i cierpienia, opisując posąg kamiennego pielgrzyma z ziemi kieleckiej. Co roku przesuwa się on o odległość ziarnka maku w stronę Szczytu Świętego Krzyża. Kres jego wędrówki ma wyznaczać koniec świata.
”Zdążyć przed panem Bogiem Hanna Krall w rozmowie z Markiem Edelmanem przedstawia postawę uczestników powstania w getcie warszawskim. Gniew przeciw masowej zagładzie, cierpieniu, złu świata wojennego, niemożność przebaczania oprawcom, miłość życia zmusiły ich do podjęcia walki nie o istnienie, lecz o godność. Ich heroizm miał odcień tragiczny. Walczyli, mimo świadomości klęski, poczucia beznadziejności.
”Wiersze” – H. Poświatowska opisuje swoje cierpienie spowodowane śmiertelną chorobą oraz nieudanym życiem osobistym, a także przemijaniem życia. Świadomość śmierci jest tym bardziej bolesna, że dla bohaterki wierszy stanowi ona ostateczny koniec istnienia.
”Pan Cogito rozmyśla o cierpieniu” – Z. Herbert wspomina, że w obliczu cierpienia należy zachować postawę wyprostowaną, która polega na zachowaniu godności i odwagi, niezależnie od sytuacji oraz postaw innych ludzi (klęczących, leżących w prochu, odwróconych plecami do świata wartości).
” należy zgodzić się
pochylić łagodnie głowę
nie załamywać rąk
posługiwać się cierpieniem w miarę łagodnie
jak protezą
bez fałszywego wstydu
ale także bez niepotrzebnej pychy
Najtrudniej zachować ją podczas wydarzeń najtragiczniejszych – wojny, choroby, śmierci. Pan Cogito nakazuje przeciwstawiać się złu, pogardzać nikczemnikami, nie przebaczać w imieniu skrzywdzonych. Godne postępowanie nie oznacza dystansu wobec nieszczęść. Cierpienie to jedna z wielu tajemnic świata, a jej odkrywanie, pozwala odnaleźć sens w życiu.
Autor: