klp.plCzym jest inwersja?
Mamy nadzieję, że myśląc o inwersji, zawsze będziesz miał przed oczami Yodę. Nie ma bowiem chyba prostszego i bardziej zapadającego w pamięć przykładu na zastosowanie tej specyficznej figury retorycznej.
Dobrze wiedzieć
Inwersja jest bowiem taką budową zdania, która polega na zmianie kolejności wyrazów tak, by odbiegała od przyjętej normy. Jej nazwa pochodzi od łacińskiego słowa inversio, czyli odwrócenie. Klasyczny szyk zdania w języku polskim zakłada pojawienie się podmiotu, a zaraz po nim orzeczenia i pozostałych części zdania.
Inwersja jest bowiem taką budową zdania, która polega na zmianie kolejności wyrazów tak, by odbiegała od przyjętej normy. Jej nazwa pochodzi od łacińskiego słowa inversio, czyli odwrócenie. Klasyczny szyk zdania w języku polskim zakłada pojawienie się podmiotu, a zaraz po nim orzeczenia i pozostałych części zdania.
Spójrz na poniższy przykład:
Mama (podmiot) poszła (orzeczenie) po zakupy do sklepu.
A teraz spójrz, jak to zdanie mogłoby wyglądać po zastosowaniu inwersji:
Po zakupy do sklepu mama poszła.
lub:
Do sklepu mama po zakupy poszła.
Brzmi dziwnie, prawda?
Wyrazistość inwersji jest zależna od tego, jak bardzo dane zdanie odbiega od klasycznego schematu. Przy tym nie chodzi tutaj o zamianę kolejności słów, aby nadać im innego znaczenia lub podkreślić inny element zdania (np. zdanie Po zakupy do sklepu poszła mama, wciąż będzie poprawne i jego celem jest podkreślenie, że to właśnie mama poszła na zakupy). W inwersji szyk wyrazów zmieniony jest tak, aby zdanie brzmiało niepoprawnie. To jest to, co pozwala nam znaleźć inwersję na tle całego tekstu.
Jak tworzyć inwersje?
Dobrze wiedzieć
Istnieją dwa sposoby na budowanie inwersji:
1. Zmiana kolejności wyrazów, które są od siebie zależne składniowo.
2. Rozbicie grup wyrazowych poprzez wtrącenie do nich dodatkowych słów.
Istnieją dwa sposoby na budowanie inwersji:
1. Zmiana kolejności wyrazów, które są od siebie zależne składniowo.
2. Rozbicie grup wyrazowych poprzez wtrącenie do nich dodatkowych słów.
Jaki jest cel stosowania inwersji?
Skoro wiemy już, czym jest inwersja, pojawia się nam podstawowe pytanie: po co ją stosować? Znów wróćmy na chwilę do mistrza Yody. Inwersja po prostu ubarwia język, tworząc u odbiorców wrażenie dziwności, niezwykłości. W przypadku tego bohatera zabieg inwersji nierzadko powodował, że brzmiał mądrzej, bardziej filozoficznie.
Czasem (szczególnie w poezji) inwersja służy dostosowaniu brzmienia zdania do układu wersyfikacyjnego w wierszu. Jest więc środkiem stylistycznym, jak metafora, epitet czy anafora. Jej stosowanie nie jest proste i wymaga sprawności językowej. Potrafi jednak dać niesamowite efekty estetyczne.
Przykłady inwersji w literaturze
Nie wierzysz, jak często polscy twórcy stosują inwersję? Poniższe przykłady Cię zaskoczą:
Cyprian Kamil Norwid, Moja piosnka:
Do kraju tego, gdzie winą jest dużą
Popsować gniazdo na gruszy bocianie,
Bo wszystkim służą,
Tęskno mi, Panie.
Krzysztof Kamil Baczyński, Pokolenie:
Ludzie w snach ciężkich jak w klatkach krzyczą.
Usta ściśnięte mamy, twarz wilczą,
Władysław Stanisław Reymont, Chłopi:
Komu dobrze, to i dobrze słychać… Kartofle chwała Bogu obrodziły, żyto sypie, kapusta będzie.
Mikołaj Sęp Szarzyński, Sonet IV:
Zbawienia mego jest nadzieja w Tobie
Jarosław Iwaszkiewicz, Erotyk:
I wionąwszy błękitnym strusich piór trzęsieniem,
Że cokolwiek pomyślę - jest tylko marzeniem
Cyprian Kamil Norwid, Bema pamięci żałobny rapsod:
Jak namioty ruchome wojsk, koczujących po niebie.
Trąby długie we łkaniu aż się zanoszą i znaki
Autor: