Co to jest kontrast? Definicja i przykłady z literatury

Stosowanie kontrastu powoduje, że tekst literacki staje się ciekawszy i bardziej intrygujący. Występujące w nim postacie nabierają wielowymiarowości, zmieniają – zarówno samych siebie, jak i rzeczywistość. Jego stosowanie ani odczytywanie nie jest trudne. Wymaga jedynie dopasowania dwóch elementów, które można by ustawić na dwóch biegunach jednej linii:

• dobry-zły
• porywczy-łagodny
• raj-piekło
• natura-cywilizacja
• Bóg-Szatan

Kontrast w literaturze

Literatura od zarania dziejów garściami czerpie z kontrastu. Pierwszym z brzegu przykładem jest odwieczna walka dobra ze złem. Pozytywny bohater, pokonujący czyste zło, staje się w naszych oczach postacią niemal pozbawioną wad. Spójrz na przykład Balladyny i jej dobrej siostry Aliny (bohaterki Balladyny Juliusza Słowackiego).

Czasem kontrast zostaje zastosowany wyłącznie w ramach jednej postaci.
Na przykład:
- nieśmiały nudziarz, Peter Parker - superbohater Spiderman
- Makbet przykładny rycerz - tyran i zbrodniarz

Inne przykłady kontrastu w literaturze:

Ignacy Krasicki, Malarze:
Dwaj portretów malarze słynęli przed laty:
Piotr dobry, a ubogi, Jan zły, a bogaty.
Piotr malował wybornie, a głód go uciskał,
Jan mało i źle robił, więcej jednak zyskał.
Dlaczegóż los tak różny mieli ci malarze?
Piotr malował podobne, Jan piękniejsze twarze. 

Aleksander Fredro, Paweł i Gaweł:
Paweł i Gaweł w jednym stali domu,
Paweł na górze, a Gaweł na dole;
Paweł, spokojny, nie wadził nikomu,
Gaweł najdziksze wymyślał swawole.

Jan Andrzej Morsztyn, Do Trupa:
Leżysz zabity i jam też zabity,
Ty — strzałą śmierci, ja — strzałą miłości,
Ty krwie, ja w sobie nie mam rumianości,
Ty jawne świece, ja mam płomień skryty,
Adam, Mickiewicz, Dziady
Nasz naród jak lawa
Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa,
Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi,
Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi.

Gdyby zastanowić się głębiej, to właściwie w niemal każdym utworze literackim możemy odnaleźć pewien kontrast. Szczególnie widoczny jest jednak w prozie i to tutaj znajdziesz najwięcej jego przykładów.

  Dowiedz się więcej