klp.plCzym jest peryfraza?
Dobrze wiedzieć
Peryfraza jest jedną z figur stylistycznych, stosowanych w literaturze oraz w codziennym języku. Polega na zastąpieniu jednego, powszechnego i popularnego słowa (np. nazwy człowieka, zwierzęcia, zjawiska, przedmiotu) znacznie bardziej rozbudowanym opisem. Zwykle opis zawiera zestawienie cech opisywanego rzeczownika – muszą jasno sugerować to, czego peryfraza dotyczy. W ten sposób dochodzi do omówienia wyrazu innymi słowami. Stąd właśnie inna, bardziej potoczna nazwa peryfrazy, czyli omówienie.
Peryfraza jest jedną z figur stylistycznych, stosowanych w literaturze oraz w codziennym języku. Polega na zastąpieniu jednego, powszechnego i popularnego słowa (np. nazwy człowieka, zwierzęcia, zjawiska, przedmiotu) znacznie bardziej rozbudowanym opisem. Zwykle opis zawiera zestawienie cech opisywanego rzeczownika – muszą jasno sugerować to, czego peryfraza dotyczy. W ten sposób dochodzi do omówienia wyrazu innymi słowami. Stąd właśnie inna, bardziej potoczna nazwa peryfrazy, czyli omówienie.
Zobacz kilka przykładów peryfrazy z codziennego życia:
- kłamanie – mijanie się z prawdą
- zapomnieć – wyrzucić z pamięci
- Japonia – kraj kwitnącej wiśni
- węgiel – czarne złoto
- cukier – biała śmierć
- Polska – kraj nad Wisłą
- Michael Jackson – król popu
Sam widzisz, że zapewne nie raz użyłeś peryfrazy w codziennym języku. Teraz znasz już profesjonalną nazwę tego zjawiska!
Dobrze wiedzieć
Peryfrazę łatwo można pomylić z parafrazą, są to jednak zupełnie różne zjawiska. Parafraza jest przedstawieniem np. cudzej wypowiedzi własnymi słowami, ale z zachowaniem ogólnego sensu. Chociaż ich nazwy brzmią podobnie, to pełnią w naszym języku inne role.
Peryfrazę łatwo można pomylić z parafrazą, są to jednak zupełnie różne zjawiska. Parafraza jest przedstawieniem np. cudzej wypowiedzi własnymi słowami, ale z zachowaniem ogólnego sensu. Chociaż ich nazwy brzmią podobnie, to pełnią w naszym języku inne role.
Po co stosuje się peryfrazę?
W literaturze peryfraza stosowana jest w różnych celach. Przede wszystkim pozwala autorom na uniknięcie powtórzeń w tekście, gdyż zdejmuje im z barków konieczność używania tych samych słów kilkukrotnie.
Po drugie, peryfraza sprawia, że tekst jest ciekawszy, bardziej porywający, emocjonalny. Taka zabawa językiem pozwala na nadanie mu górnolotnego, patetycznego lub wręcz przeciwnie – humorystycznego tonu.
Po trzecie, dzięki peryfrazie możemy uwydatnić, podkreślić dane zjawisko, obiekty czy osobę lub je umniejszyć. Weźmy nasz wcześniej przytoczony przykład, czyli mijać się z prawdą. Nie uważasz, że mijanie się z prawdą wydaje się znacznie bardziej niewinne niż poważne kłamanie? Takie łagodzenie przekazu nosi miano eufemizmu. Jeśli chcesz dowiedzieć się o nim więcej, przejdź do naszego artykułu w całości poświęconemu właśnie eufemizmom.
Dobrze wiedzieć
Eufemizm – wyraz lub wyrażenie, którego używamy zamiast innego, zastępując nim treść przykrą, niestosowną czy nieprzyzwoitą – treścią łagodniejszą, nienazywającą czegoś wprost, np. tam, gdzie kończą się plecy, tam, gdzie król piechotą chodzi, kopnąć w kalendarz, mądry inaczej itp.
Eufemizm – wyraz lub wyrażenie, którego używamy zamiast innego, zastępując nim treść przykrą, niestosowną czy nieprzyzwoitą – treścią łagodniejszą, nienazywającą czegoś wprost, np. tam, gdzie kończą się plecy, tam, gdzie król piechotą chodzi, kopnąć w kalendarz, mądry inaczej itp.
Peryfraza – przykłady z literatury
Dla ułatwienia zrozumienia tego zagadnienia zobacz kilka przykładów użycia peryfrazy w polskiej literaturze:
1. Jan Kochanowski, Pieśń XXIV:
Mnie Niemiec i waleczny Hiszpan, mnie poznają,
Którzy głęboki strumień Tybrowy pijają.
Kochanowski odnosi się tutaj do królestwa Hiszpanii, posiadającego posiadłości we Włoszech (Tyber to rzeka).
2. Julian Tuwim, Przy okrągłym stole:
Jeszcze mi ciągle z jasnych oczu
Spływa do warg kropelka słona.
Autorowi chodzi oczywiście o łzę.
3. Adam Mickiewicz, Zima miejska:
Drugi stambulskie oddycha gorycze
Lub pije z chińskich ziół ciągnione treści.
Mickiewicz ma na myśli po prostu herbatę.
4. Mikołaj Sęp Szarzyński, Sonet IV:
Pokój — szczęśliwość; ale bojowanie
Byt nasz podniebny: on srogi ciemności
Hetman i świata łakome marności
O nasze pilno czynią zepsowanie.
Autor tymi słowami opisuje Szatana.
5. Adam Naruszewicz, Balon:
Gdzie bystrym tylko orzeł polotem
pierzchliwe pogania ptaki,
Całe zdanie jest peryfrazą powietrza, nieba.
Autor: