Erwin Axer - biografia

Erwin Axer (ur. 1 stycznia 1917 roku we Wiedniu) – zadebiutował jako reżyser przed wybuchem wojny jednoaktówką Eugene’a O’Neilla Księżyc nad Karybami na deskach Teatru Narodowego. Powszechnie uważany jest za najwybitniejszego ucznia Leona Schillera. W czasie okupacji przeniósł się do Lwowa, gdzie pracował w Polskim Teatrze Dramatycznym. Najsłynniejszym spektaklem wyreżyserowanym przez Axera w tym okresie była Panna Maliczewska autorstwa Gabrieli Zapolskiej. W 1942 roku powrócił do Polski, gdzie wziął udział w Powstaniu Warszawskim. Dostał się w niemiecką niewolę i został przewieziony do obozu pracy.

Po zakończeniu wojny wrócił do kraju, gdzie czekała na niego posada kierownika Teatru Kameralnego Domu Żołnierza w Łodzi, który w 1949 roku przeniesiono do Warszawy ze zmienioną nazwą na Teatr Współczesny. Axer pracował tam nieprzerwanie aż do roku 1981. Reżyser wypracował swój własny styl, który pozostawał w opozycji do Schillera. Przejawiało się to głównie w doborze repertuaru. Zamiast wielkich, monumentalnych, dzieł romantycznych, Axer preferował skromne utwory amerykańskich i zachodnioeuropejskich twórców (m.in. Tennessee Williams, Jean Paul Sartre czy Georgie B. Shaw).

W okresie socrealizmu (1949-1956) wyreżyserował kilka polskich utworów o propagandowej wymowie – Niemców Leona Kruczkowskiego czy Domek z kart Emila Zegadłowicza. Gdy nadeszła „odwilż” na krótki czas połączono Teatr Współczesny z Teatrem Narodowym. Wówczas Axer wyreżyserował głośny dramat Jerzego Lutowskiego Ostry dyżur, który stanowił próbę rozliczenia się ze stalinizmem. W 1956 roku wystawił Kordiana Juliusza Słowackiego. Nie zrobił jednak tego z charakterystycznym dla romantyzmu rozmachem, lecz skromnie, niemal minimalistycznie. Krytycy niemal jednogłośnie okrzyknęli styl reżyserii Axera jako nowoczesny.
W swojej samodzielnej karierze często podejmował się wystawiania dzieł, przy których współpracował przed wojną z Leonem Schillerem. Robiąc je „po swojemu” stawiał na czysty przekaz artystyczny, pozbawiony zbędnych ozdób i rekwizytów. Poza wspomnianym już Kordianem, takim dziełem może być chociażby Nasze miasto autorstwa Thorntona Wildera, wystawione przez Axera na deskach Teatru Współczesnego w 1957 roku.

Kierowany przez niego teatr był swoistą enklawą. Tylko w tym miejscu warszawiacy mogli zapoznać się z najnowszym dorobkiem twórców z Zachodu. Powszechnie uważało się, że spektakle we Współczesnym adresowane były do wymagających i inteligentnych widzów. Dla PZPR scena dowodzona przez Axera stanowił najlepszy dowód na liberalizm i swobodę poglądów panujące w PRL.

Największym sukcesem artystycznym reżysera do dziś uważa się inscenizację Tanga Sławomira Mrożka z 1965 roku. Wówczas to niezapomnianą kreację Artura stworzył Wiesław Michnikowski. Axerowi udało się ukazać groteskową fabułę i postaci w sposób niemal realistyczny, nadając im powagi. Dzięki temu przesłanie utworu stało się znacznie silniejsze. Wielki sukces Tanga zachęcił reżysera do częstszego sięgania po dzieła Mrożka.

strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej