klp.plPrzełomowym rokiem w jego karierze był 1949. Wówczas to razem z Januszem Warmińskim i „Grupą Młodych Aktorów” zorganizował warsztaty poświęcone głównie zgłębianie tajników metody Stanisławskiego. Środowisko to przekształciło się z czasem w Teatr Nowy. Działająca w Łodzi scena, która podobnie jak wszystkie inne po 1949 roku, zmuszona była do stosowania się do wymogów socrealizmu, oficjalnie zapoczątkowała swoją działalność czeską sztuką Brygada Szlifierza Karhana autorstwa Vaska Kani.
Po roku Dejmek porzucił aktorstwo i zajął się reżyserią. Szybko został wybrany dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru Nowego. W 1951 roku miał miejsce jego reżyserki debiut – Poemat pedagogiczny Antoniego Makarenki. Zarządzana przez niego scena szybko zyskała przychylność władz ze względu na silne nacechowanie utworów ideologią socjalistyczną. Z czasem sam Dejmek, jak i inni pracownicy Teatru Nowego zaczęli się dystansować od polityki i PZPR.
Za wyraz sprzeciwu wobec komunistycznych władz można odczytywać adaptację Łaźni Włodzimierza Majakowskiego, jaką Dejmek wystawił w 1954 roku. Kolejne manifesty artystyczne reżysera miały miejsce już w czasie „odwilży”. Wówczas wystawił m.in. utwory Jerzego Andrzejewskiego.
Za największą zasługę Dejmka dla teatru uważa się jego upór w przybliżaniu publiczności osiągnięć dramatu staropolskiego. W 1958 roku zrealizował Żywot Józefa z pokolenia żydowskiego Mikołaja Reja. W jego teatrze grano również Nie-Boską komedię Zygmunta Krasińskiego. Dejmek zamiast sztuk współczesnych wolał realizować utwory Wyspiańskiego (m.in. Akropolis i Noc listopadowa). Wspólną cechą dramatów granych na deskach Teatru Nowego była aktualność tematyki, mimo że pochodziły one z zamierzchłych czasów i epok.
Kolejną ważną datą w życiorysie Dejmka był rok 1962. wtedy to objął posadę dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie. Za cel postawił sobie wówczas odbudowanie dawnej świetności największej w Polsce sceny. Zamierzał tego dokonać poprze dobór polskiego repertuaru. Jako uczeń Schillera dobrze zaznajomił się z ideą teatru monumentalnego, opartego na dobrej literaturze. Pierwszymi dziełami wystawionymi przez Dejmka w Warszawie były utwory Mikołaja Reja, przy których pracował już w Łodzi.
Najważniejszym spektaklem w karierze reżysera były bez wątpienia Dziady Adama Mickiewicza z 1967 roku. Wówczas niezapomnianą kreację aktorską stworzył Gustaw Holoubek, wcielając się w rolę Gustawa. Głośny dramat wzbudził sprzeciw władz, które postanowiły zdjąć go z afisza zaledwie po czternastu przedstawieniach. Komitet Centralny zarzucał Dejmkowi, że jego spektakl posiada silną antyrosyjską wymowę, a także stanowi gloryfikację religii katolickiej. Zniknięcie Dziadów z afisza wywołało głośne zamieszki studenckie, które stłumić miało ZOMO. Reżyser, który bronił się twierdząc, że jego jedyną intencją było wierne odtworzenie tekstu Mickiewicza, został wyrzucony z PZPR, a także ze stanowiska dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie.
Dejmek został zmuszony do emigracji. Pod koniec lat sześćdziesiątych i na początku siedemdziesiątych pracował jako reżyser w Wiedniu, Mediolanie i w Nowym Sadzie. W 1973 roku powrócił do Warszawy, gdzie otrzymał stanowisko dyrektora Teatru Dramatycznego w Warszawie. Dwa lata później ponownie znalazł się w Łodzi i stanął na czele Teatru Nowego. Jednak nie powrócił już do staropolskiego repertuaru, lecz postawił na współczesność. Przykładem może być Operetka Witolda Gombrowicza, którą Dejmek wystawił w 1975 roku. W tym samym roku wyreżyserował Garbusa Sławomira Mrożka, a cztery lata później Vatzlava tego samego autora. Poza tym zaadaptował Lorda Jima Josepha Conrada czy Siódmego anioła Zbigniewa Herberta. Wszystkie te utwory świadczą o fascynacji Dejmka tematyką moralną.
strona: - 1 - - 2 -
Autor: