Jerzy Grotowski - biografia

Jerzy Grotowski (ur. 11 sierpnia 1933 roku w Rzeszowie, zm. 14 stycznia 1999 roku w Pontederze we Włoszech) – w roku 1955 został absolwentem Wydziału Aktorskiego Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Kolejnym etapem jego edukacji scenicznej była Moskwa. Studiując na Gosudarstwiennym Instytutie Tieatralnogo Isskustwa im. Łunaczarskiego dobrze zaznajomił się z podstawami metody Stanisławskiego, Meyerholda czy Wachtangowa. Powróciwszy do kraju rozpoczął studia reżyserskie w Krakowie. Debiutem reżyserskim Grotowskiego były Krzesła autorstwa Ionesco, których premiera miała miejsce w krakowskim Teatrze Starym.



Przełomowym wydarzeniem w życiu reżysera były przenosiny do Opola, gdzie objął kierownictwo artystyczne nad Teatrem 13 Rzędów. We współpracy z Ludwikiem Falszenem udało mu się stworzyć zupełnie nową jakość w polskim i światowym teatrze. Realizowane na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych ubiegłego wieku inscenizacje (m.in. Orfeusz Jeana Cocteau, Kain George’a Byrona, Misterium Buffo Włodzimierza Majakowskiego). Grotowski słynął głównie ze swoich eksperymentów, między innymi zniesienia architektonicznej bariery dzielącej widownię od sceny.



W 1961 roku na deskach opolskiego teatru wyreżyserował dwa faktomontaże – Turyści i Gliniane gołębie, oparte na prawdziwych zdjęciach, filmach, nagraniach i dokumentach. Grotowski zmierzył się również z klasyką dramatu polskiego, czyli z Dziadami Mickiewicza (1961 rok) i Kordianem Słowackiego (1962 rok), Akropolis Wyspiańskiego (1962 rok). Właśnie w 1962 roku Teatr 13 Rzędów zmienił nazwę na Teatr Laboratorium 13 Rzędów. W 1965 roku Grotowski wraz z całym zespołem przeniósł się do Wrocławia.



W nowej siedzibie zrealizował wraz z Józefem Szejną kolejne warianty Akropolis Wyspiańskiego, a także Księcia Niezłomnego Calderona. Za przełomowy spektakl Teatru Laboratorium uważa się Apocalypsis cum figuris oparte na Biblii i dorobku Dostojewskiego, Eliota i Weil. Inscenizacja ta rozsławiła na cały świat Grotowskiego i jego zespół. Doczekała się trzech kolejnych wersji.

Od 1971 roku Teatr Laboratorium 13 Rzędów zmienił nazwę na Instytut Aktora – Teatr Laboratorium. Najwybitniejszym aktorem wrocławskiego teatru był Ryszard Cieślak. Jedną z cech rozpoznawczych Grotowskiego jako reżysera była ingerencja w tekst dramatu. Inną cechą jego warsztatu jest zacieranie granicy pomiędzy widzem a aktorem. W niektórych jego spektaklach doszło nawet do tego, że publiczność pełniła rolę zbiorowego bohatera (np. w Kordianie wcielała się ona w pacjentów zakładu psychiatrycznego). Było to główne założenie stworzonego przez niego konceptu „teatru uczestnictwa”.



Grotowski zasłynął w świecie jako wielki teoretyk teatru. Jego książka Ku teatrowi ubogiemu, która ukazała się w USA i kilkunastu innych krajach, ale nie w Polsce, stała się obowiązkową lekturą, a nawet podręcznikiem, dla zachodnich teatrów eksperymentalnych. W swoim dziele zalecał m.in. kształtowanie sprawności aktora poprzez żmudne uprawianie wschodnich technik medytacji i koncentracji. Zafascynowany filozofią orientalną Grotowski zalecał zgłębianie swojej własnej świadomości przez artystów.



Koncepcję teatru ubogiego przedstawił słynny brytyjski reżyser i producent teatralny Peter Brook w pracy Pusta przestrzeń:

Istnieje w Polsce niewielki zespół prowadzony przez wizjonera, Jerzego Grotowskiego, którego cele są również sakralne. Teatr, jego zdaniem, nie może być celem samym w sobie; jak taniec i muzyka w pewnych obrządkach derwiszów, teatr jest narzędziem, środkiem autoanalizy, jest szansą zbawienia. Aktor ma tu za przedmiot pracy samego siebie.

strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej