Emigracyjne ośrodki literackie

Londyn - polska emigracja

Londyn - od 1941 siedziba polskich władz na wychodźstwie - był jednym z głównych ośrodków emigracyjnych (obok Paryża), jakie ukształtowały się po II wojnie światowej. Zyskał duży wpływ na środowisko, mimo iż jego funkcja polityczna została zahamowana, gdy po wojnie alianci stworzyli Rząd Jedności Narodowej i przestali uznawać londyńskie środowisko emigracyjne za symbolizujące władzę zniszczonego wojną państwa.

W Londynie istniało kilkanaście dużych i dobrze prosperujących polskich wydawnictw (między innymi Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, Polskie Towarzystwo Literackie, „Veritas”, Oficyna Poetów i Malarzy Krystyny i Czesława Bednarczyków, Oficyna Stanisława Gliwy, Polska Fundacja Kulturalna, „Polonia”), które sprawiły, że między 1947 a 1989 rokiem w stolicy Wielkiej Brytanii wychodziło kilkaset tytułów prasowych. To tam ukazywały się „Wiadomości” – tygodnik założony przez Mieczysława Grydzewskiego (przed wojną kierował „Wiadomościami Literackimi”) i redagowany przez jego następców, kultywujący tradycje artystyczne pisma grupy poetyckiej „Skamander”.

To tam tworzono również masę innych ważnych na mapie polskiego dziennikarstwa emigracyjnego tytułów (jedyna gazeta codzienna, ukazująca się od 1940 roku „Dziennik Polski”, organ weteranów „Orzeł Biały”, periodyk społeczno-kulturalny poświęcony twórczości polskiej „Myśl Narodowa”, miesięcznik „Kontynenty-Nowy Merkuriusz” skupiony wokół grupy poetyckiej o tej samej nazwie, kwartalnik artystyczny– „Oficyna Poetów”, redagowany w latach 1967-80 przez małżeństwo Krystynę i Czesława Bednarczyków oraz pisma emigracji stanu wojennego - „Aneks” czy „Puls”). W emigracyjnych czasopismach publikowali wszyscy ci, którzy nie chcieli się zgodzić na współpracę z krajowymi tytułami, zdominowanymi przez socjalistyczną tematykę i poglądy. Zrzeszali się w Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie.
W Londynie mieściły się również wszystkie istotne instytucje polityczne, swoje siedziby miały między innymi organizacje społeczne, bardzo rozwinięta była sieć partii politycznych. Przebywający tam Polacy starali się, aby zakładać różne stowarzyszenia i kluby, w których, między swoimi rodakami, mogli poczuć się jak w ojczyźnie. Do takich inicjatyw należało założenie Polskiego Ośrodka Społeczno-Kulturalnego na 238-246 King Street (Hammersmith, Londyn), w którym otwarto między innymi Bibliotekę Polską, Polski Uniwersytet na Obczyźnie, Macierz Szkolną, teatr, kluby, kino, restauracje i kawiarnie. Ośrodek, zbudowany całkowicie ze składek polonijnych, działa do dziś. Na jego oficjalnej stronie można przeczytać:

POSK ma jako cel promocję i udostępnianie Polskiej kultury we wszystkich swoich formach. Służy on całej Polskiej społeczności, niezależnie od wieku, umożliwiając utrzymanie i rozwój tożsamości narodowej. POSK stara się osiągnąć ten cel przez sprawne zarządzanie, skuteczne użycie swoich funduszy oraz współpracę z innymi organizacjami

.
Przykładem emigranta, który osiedlił się w Londynie, jest Skamandryta Kazimierz Wierzyński. Jego twórczość z tego powodu przeszła znamienne przekształcenia. Gdy wybuchła wojna, został ewakuowany wraz z zespołem redakcyjnym „Gazety Polskiej” do Lwowa, skąd przedostał się do Francji, stamtąd do Portugalii i Brazylii, a następnie do USA, gdzie przez ponad 20 lat mieszkał w Sag Harbor - małej osadzie rybackiej na północnym wybrzeżu wyspy Long Island. W kolejnych latach przebywał między innymi w Rzymie oraz w Londynie, gdzie współpracował z „Wiadomościami” Grydzewskiego, publikował w londyńskich wydawnictwach, współpracował z Radiem Wolna Europa.

Paryż - polska emigracja

Paryż, obok Londynu, to główna siedziba polskiej powojennej emigracji. Zyskał takie miano dzięki skupieniu na swoim terenie ogromnej liczby uchodźców, rozbudzonym życiu polityczno-społecznemu oraz – jeśli nie głównie – za sprawą miesięcznika polityczno-literackiego „Kultura” założonego przez Jerzego Giedroycia (w latach 1941-1943 pracował w Wydziale Propagandy armii Andersa, a w okresie 1943-1947 w Ministerstwie Informacji Rządu Londyńskiego).
„Kultura” ukazała się pierwszy raz w 1947 roku w Rzymie, skąd przeniosła się do podparyskiej dzielnicy Maissons-Laffitte. Od 1948 ukazuje się regularnie (dziesięć numerów rocznie).

Prócz Giedroycia, współtworzyło ją wielu znakomitych literatów, między innymi Gustaw Herling-Grudziński.

Pismo zapisało się w historii polskiej literatury, miało i ma ogromny wpływ na kształt i dzieje literatury polskiej po II wojnie światowej, a dzięki działającemu przy niej Instytutowi Literackiemu i serii Biblioteka Kultury możliwe było wydanie blisko 450 tytułów książkowych z zakresu literatury artystycznej oraz historycznej(kilkadziesiąt numerów kwartalnika „Zeszyty Historyczne”) i politologicznej, zbieranie materiałów naukowych.

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 

  Dowiedz się więcej