Co to jest metafora? Definicja i przykłady

Przykłady:
Zosia ma stalowe nerwy.
Michał boi się własnego cienia.

Nowy związek wyrazowy (czyli ten metaforyczny) musi być zbudowany tak, by dosłowne znaczenia słów przekazywane były za pomocą podobieństw (czyli analogii). Przyjrzyjmy się temu na naszych przykładach:

Stalowe nerwy – stal jest twarda, zimna, nie da się jej złamać. Kojarzy się z czymś trudnym do ruszenia. Nerwy oznaczają oczywiście psychikę. Kiedy ktoś ma stalowe nerwy (lub inaczej: nerwy ze stali), oznacza, że jest bardzo odporny psychicznie, nigdy nie wybucha, kontroluje emocje.

Bać się własnego cienia – cień jest naszym naturalnym towarzyszem. Jest z nami zawsze; tak samo jak nasze ręce, nos czy myśli. Jeśli ktoś boi się nawet własnego cienia, oznacza, że musi być naprawdę bardzo lękliwą osobą, nadmiernie ostrożną, która obawia się wszystkiego – nawet części samego siebie.

Metafory w literaturze

Metafory są jednym z najbardziej sugestywnych narzędzi wykorzystywanych w literaturze, umożliwiających autorom malowanie barwnych opisów słowami. Służą nie tylko do wzbogacenia i upiększenia języka, ale również odgrywają kluczową rolę w kreowaniu postaci oraz poruszaniu wyobraźni czytelnika. Poprzez metafory, autor łączy swoją wyobraźnię z wyobraźnią czytelnika, tworząc charakterystyczne obrazy.

Rodzaje metafor

W literaturze wyróżniamy kilka podstawowych rodzajów metafor, które warto poznać:

• Hiperbola – wyolbrzymienie dla podkreślenia cechy lub idei.
• Animizacja – przypisywanie cech ożywionych do nieożywionych obiektów.
• Personifikacja – przypisywanie cech ludzkich do obiektów, zwierząt lub idei.
• Metonimia – zastępowanie jednego słowa innym, które jest z nim ściśle związane.
• Synekdocha – użycie części czegoś, aby reprezentować całość lub odwrotnie.

Metafory w codziennym życiu

To, co warto zaznaczyć, to fakt, że metaforą posługują się nie tylko osoby o bogatym słownictwie czy rozbudowanej wyobraźni. Korzystamy z nich na co dzień wszyscy – często nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Stanowią swego rodzaju oszczędność językową: niektóre z metafor w dwóch, trzech słowach opisują to, co dosłownie wymagałoby czasem nawet kilku zdań. Przykłady:

• Głowa do góry – czyli powszechny (i metaforyczny!) sposób na pocieszenie kogoś;
• Czas to pieniądz – oczywiście dosłownie nie jesteśmy w stanie zapłacić komuś czasem;
• Szala goryczy się przelała – któż z nas kiedykolwiek próbował ważyć gorycz?
• Wpaść w depresję – o ile nie mówimy o realnym wpadnięciu w geograficzny obszar poniżej poziomu morza;
• Zajmować wysoką pozycję – tak często wykorzystywane w języku sportowym czy biznesowym, że przestaliśmy postrzegać to wyrażenie jako metaforyczne;
• Być w dołku – oznacza kłopoty, niekoniecznie wpadnięcie do dziury w ziemi;
• Rozszarpać na strzępy – zdecydowanie lepiej nie robić tego ludziom niemetaforycznie;
• Podcinać skrzydła – tego niemetaforycznie nawet się nie da zrobić ludziom;
• Stać w miejscu – czyli po prostu nie rozwijać się;
• Nadawać na tych samych falach – dzięki temu dogadujesz się z przyjaciółmi lub sympatią;
• Interes się nie kręci – to hasło zwykle oznacza kłopoty w biznesie.

Jak widzisz, większość z codziennych metafor odczytujesz bez najmniejszego problemu. Wszystko to dzięki temu, że dorastałeś w określonej kulturze językowej, w której takie sformułowania przenoszone były do języka potocznego.

  Dowiedz się więcej