Syzyfowe prace jako dokument epoki i "pamięć rzeczy przeżytych"

„Syzyfowe prace” można określić mianem dokumentu epoki i „pamięci rzeczy przeżytych”. Stefan Żeromski, podczas pracy nad powieścią, powrócił wspomnieniami do lat nauki w rosyjskim gimnazjum, pragnąc jak najwierniej przedstawić czasy sobie współczesne oraz przeżycia młodych ludzi, którzy musieli walczyć z rusyfikacją i uczyć się samodzielnie historii swej ojczyzny oraz patriotyzmu. Za kanwę dzieła posłużyły w dużej mierze własne doświadczenia autora i wieloletnie obserwacje życia szkoły i metod nauczania. To bezpośrednie zderzenie wymowy ideologicznej utworu z rzeczywistością potwierdza znaczenie „Syzyfowych prac” jako historycznego świadectwa czasów pisarza.

Lata nauki w szkole Stefana Żeromskiego przypadły na okres wyjątkowo trudny dla narodu polskiego. Upadek powstania styczniowego spowodował ciężkie represje w stosunku do mieszkańców Królestwa. Wzmógł się ucisk polityczny i nastąpiło stopniowe zniesienie autonomii tych ziem. Królestwo znalazło się pod rządami petersburskich ministerstw, wzmocniono cenzurę prasową. Język rosyjski zaczął obowiązywać jako język urzędowy, na sile przybrały akcje prześladowania polskości, katolicyzmu, unitów i Żydów. Wynarodawianie Polaków przeprowadzano sukcesywnie już od najmłodszego pokolenia, zaostrzając rusyfikację polskiej szkoły elementarnej i średniej.

W roku 1871 w szkołach początkowych wprowadzono obowiązkową naukę czytania i pisania po rosyjsku. Językiem wykładowym stał się wyłącznie język rosyjski. W roku 1866 wydano ustawę, wprowadzającą nauczanie w języku rosyjskim połączonych w jeden przedmiot historii i geografii Polski i Rosji. Zrównano również liczbę godzin języka rosyjskiego z polskim. Trzy lata później wszystkie przedmioty, z wyjątkiem religii, nauczane były po rosyjsku, a język polski uznano za nadobowiązkowy. Dzieci, rozpoczynające naukę w klasach przygotowawczych, musiały czytać i pisać po rosyjsku. W szkołach obowiązywał zakaz mówienia po polsku.
W 1879 roku kuratorem Okręgu Szkolnego został Apuchtin, który zarządził nowe metody walki z polskością. Uczniowie znaleźli się pod całodobowym nadzorem, który obejmował również życie na stancjach, szerzyło się donosicielstwo, a podstawową metodą nauczania było pamięciowe opanowanie całej wiedzy, co ograniczało rozwój intelektualny młodych ludzi. Do ich obowiązków należało bezbłędne wyliczenie wszystkich członków rodziny carskiej i lektura literatury rosyjskiej. Ze szkół całkowicie usunięto wiedzę o literaturze polskiej, zastępując ją spreparowanymi wypisami po rosyjsku.

strona:   - 1 -  - 2 -  - 3 - 

  Dowiedz się więcej