Formizm

Wyjaśnienie terminu

„Formizm” jest terminem polskim i oznacza skupienie się na zagadnieniu formalnej budowy dzieła.

Czas trwania

Formizm rozwinął się w pierwszej połowie XX wieku, w latach 1917-1922.

Zakres oddziaływania

Formizm, obok unizmu, jest polską formacją awangardową. Rozwinął się w Krakowie i rozszerzył na inne miasta (zwłaszcza Warszawę, Lwów oraz częściowo Poznań).

Założenia

Formizm jest kierunkiem literacko-artystycznym, zbliżonym w swych założeniach do kubizmu, niemieckiego ekspresjonizmu oraz futuryzmu. Jego program jest obszerny, dotyczy wielu zagadnień, ale przede wszystkim charakteryzuje się umownością i brakiem jedności zarówno programowej, jak i stylistycznej. Jakby na wyjaśnienie tego twórca kierunku, malarz i filozof Leon Chwistek pisał:

Formizm dąży do czystego piękna i związanych z nim uczuć radości i entuzjazmu.

Ogólnie formizm zakłada, iż dzieło artystyczne powinno posiadać autonomię, a przeciwstawiona naturalizmowi forma jest nadrzędną wartością. Poza tym formiści – w myśl teorii wielości rzeczywistości w sztuce Leona Chwistka, uważali, że:

- Rzeczywistość jest pojęciem wieloznacznym,
- Istnieje wiele odmian rzeczywistości, np. rzeczywistość fizykalna, rzeczywistość rzeczy, rzeczywistość wyobrażeń,
- Każdej odmianie rzeczywistości przypisany jest odrębny rodzaj malarstwa,
- Należy odnowić język,
- Sztuka dzieli się na 2 kategorie: w pierwszej nadrzędna jest forma (np. architektura czy taniec), zaś w drugiej – treść i forma współistnieją i uzupełniają się wzajemnie (np. literatura, malarstwo).

Inspiracje

Formiści czerpali ze sztuki średniowiecznej (gotyku), ludowej i prymitywnej (malarstwa góralskiego, sztuki podhalańskiej), nie ukrywając nawiązywania do twórczości rzeźbiarza Wita Stwosza.

Geneza

Formiści pierwszy raz zaprezentowali swoje dzieła w 1917 roku w Krakowie. Na wystawie zatytułowanej Ekspresjoniści polscy starali się rozpropagować założenia formacji. Tamtego wieczoru wśród zgromadzonych wokół obrazów oraz rzeźb byli: Tytus Czyżewski, bracia Pronaszko, Leon Chwistek, Jan Hryńkowski, Jacek Mierzejewski, Tymon Niesiołowski, Władysław Skoczylas, Eugeniusz Zak.

strona:   - 1 -  - 2 - 

  Dowiedz się więcej