klp.plMagda, Kaśka oraz Iwona uciekły z lekcji.
Kamil i Paweł nie zjedli obiadu.
Mama, babcia i dziadek poszli na spacer.
Dobrze wiedzieć
Jeśli podmiot szeregowy składa się z osób, występujących w różnych rodzajach (czyli zarówno w męskim, jak i żeńskim lub nijakim), orzeczenie zawsze przyjmuje rodzaj męskoosobowy.
Jeśli podmiot szeregowy składa się z osób, występujących w różnych rodzajach (czyli zarówno w męskim, jak i żeńskim lub nijakim), orzeczenie zawsze przyjmuje rodzaj męskoosobowy.
Inne przykłady:
Ojciec i dziecko ulepili bałwana.
Mimo że dziecko jest rodzajem nijakim, to ojciec jest rodzajem męskim. Orzeczenie przyjmuje więc formę męskoosobową.
Matka i córka upiekły szarlotkę.
Matka i córka to rodzaj żeński, więc orzeczenie dla podmiotu szeregowego przyjmuje formę niemęskoosobową.
Dziadek, babcia i wnuczek nie wrócili na czas.
Babcia to rodzaj żeński, ale dziadek i wnuczek to już rodzaj męski. Orzeczenie dla podmiotu szeregowego przyjmuje więc naturalnie formę męskoosobową.
Dobrze wiedzieć
W przypadku liczby mnogiej nie ma rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego. Są tylko: męskoosobowy oraz niemęskoosobowy.
W przypadku liczby mnogiej nie ma rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego. Są tylko: męskoosobowy oraz niemęskoosobowy.
Zauważ jednak, że wszystkie powyższe przykłady dotyczyły ludzi. Jest tak dlatego, że w przypadku przedmiotów, zwierząt, uczuć czy zjawisk rodzaju męskiego, w liczbie mnogiej zawsze mamy do czynienia z rodzajem niemęskoosobowym:
ten stół, ale te stoły
ten kot, ale te koty
tamten grzmot, ale tamte grzmoty
W takich przypadkach podmiot szeregowy oraz orzeczenie:
Stół i dywan spaliły się w pożarze.
Pomimo że zarówno stół, jak i dywan są rodzaju męskiego, w przypadku podmiotu szeregowego przyjmują rodzaj niemęskoosobowy.
Koty i psy poszły na spacer.
Pomimo że zarówno kot, jak i pies są rodzaju męskiego, w przypadku podmiotu szeregowego przyjmują rodzaj niemęskoosobowy.
Grzmot i błyskawica były oznakami nadchodzącej burzy.
Błyskawica to rzeczownik rodzaju żeńskiego, a grzmot – rodzaju męskiego. Pomimo obecności rodzaju męskiego, w przypadku podmiotu szeregowego mamy tu do czynienia z rodzajem niemęskoosobowym.
Orzeczenie w podmiocie szeregowym może przyjmować również liczbę pojedynczą. Dzieje się tak w dwóch sytuacjach:
Kiedy oba człony są wyrazami abstrakcyjnymi lub nieżywotnymi, szczególnie gdy mają ten sam rodzaj:
Zalała go duma i radość.
(duma i radość stanowią w zdaniu podmiot szeregowy, a orzeczenie przyjęło liczbę pojedynczą)
Na stole leżał nóż i widelec.
(nóż i widelec stanowią w zdaniu podmiot szeregowy, a orzeczenie przyjęło liczbę pojedynczą)
Kiedy są połączone spójnikiem alternatywnym (lub i albo) lub rozłączonym (ni i ani):
Był to pies lub kot.
Nie był to ani pies, ani kot.