klp.plTryb orzekający – to najbardziej podstawowy tryb czasownika. Służy do określania faktów lub planów, zarówno w przeszłości, teraźniejszości, jak i przyszłości.
Na przykład:
W każdej sytuacji liczę na siebie.
W 2012 roku miałeś 10 lat.
Za rok o tej porze nadal będziemy się spotykać.
Jak sam widzisz, nie ma tu mowy o żadnym gdybaniu, pytaniu, snuciu planów, rozkazywaniu czy proszeniu kogoś o coś.
Tryb przypuszczający/warunkowy – za jego pomocą mówimy o czynnościach, które mogą lub mogłyby zostać wykonane. Nieważne, czy jest to rzeczywiście możliwe, czy nie. Na przykład:
Zjadłbym dziś na obiad zupę pomidorową.
Gdyby się dało, polecielibyśmy na słońce.
Dzieci poszłyby na spacer, ale jest fatalna pogoda.
Napiłbyś się herbaty?
Czasowniki w trybie przypuszczającym podlegają odmianie przez osoby i rodzaje. Na przykład: czasownik kupić.
Liczba pojedyncza
(ja) kupiłbym, kupiłabym
(ty) kupiłbyś, kupiłabyś
(on, ona, ono): kupiłby, kupiłaby, kupiłoby
Liczba mnoga
(my) kupilibyśmy, kupiłybyśmy,
(wy) kupilibyście, kupiłybyście
(oni, one) kupiliby, kupiłyby
Dobrze wiedzieć
W czasownikach w trybie przypuszczającym cząstka -by jest ruchoma. Oznacza to, że może się „odpinać” od czasownika i funkcjonować samodzielnie. Możemy więc powiedzieć: Kupiłabym samochód, ale żaden mi się nie podoba lub chętnie bym kupiła samochód, ale żaden mi się nie podoba. Oba zdania znaczą dokładnie to samo i oba są poprawne.
W czasownikach w trybie przypuszczającym cząstka -by jest ruchoma. Oznacza to, że może się „odpinać” od czasownika i funkcjonować samodzielnie. Możemy więc powiedzieć: Kupiłabym samochód, ale żaden mi się nie podoba lub chętnie bym kupiła samochód, ale żaden mi się nie podoba. Oba zdania znaczą dokładnie to samo i oba są poprawne.
Tryb rozkazujący – wbrew swojej nazwie nie musi zawsze oznaczać rozkazu. Czasowników w trybie rozkazującym używamy też do wydawania poleceń, żądań lub próśb. Na przykład:
Niech on trzyma lepiej język za zębami.
Mów proszę nieco głośniej, bo słabo cię słyszę.
Natychmiast wracajcie do sali!
Dobrze wiedzieć
Z uwagi na to, że czasownik w trybie rozkazującym zawsze odnosi się do innej osoby lub osób, nie występuje on w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Nie występuje również w rodzajach: zarówno do mężczyzny, kobiety, jak i dziecka będziemy używać dokładnie tej samej formy. Nie występuje też w czasie przeszłym, gdyż dotyczy przyszłości lub teraźniejszości.
Z uwagi na to, że czasownik w trybie rozkazującym zawsze odnosi się do innej osoby lub osób, nie występuje on w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Nie występuje również w rodzajach: zarówno do mężczyzny, kobiety, jak i dziecka będziemy używać dokładnie tej samej formy. Nie występuje też w czasie przeszłym, gdyż dotyczy przyszłości lub teraźniejszości.
Zwróć jednak uwagę, że język polski jest bardzo rozbudowany, a prośby czy żądania można wyrazić na wiele sposobów. Nie każdy z nich będzie trybem rozkazującym! Zobacz poniższe przykłady.
Natychmiast oddaj mi portfel!
Masz mi natychmiast oddać portfel!
strona: - 1 - - 2 -