Jak odróżnić dopełnienie od okolicznika?

Różnica między okolicznikiem a dopełnieniem w zdaniu polega na rodzaju związku, jaki te elementy mają z orzeczeniem, oraz na ich funkcji w zdaniu. Najłatwiej rozpoznać te części zdania zadając pytania pomocnicze.

- Dopełnienie uzupełnia znaczenie czasownika, odpowiadając na pytania z deklinacji (poza mianownikiem i wołaczem) takie jak kogo? czego? komu? co? itp. Zazwyczaj odnosi się do obiektu, na który wpływa działanie wyrażone przez czasownik.

- Okolicznik dostarcza dodatkowych informacji na temat okoliczności, w jakich zachodzi działanie wyrażone przez czasownik. Odpowiada na pytania typu gdzie? kiedy? jak? dlaczego? itp. Czasami pominięcie okolicznika nie wpłynie na poprawność zdania.

Na przykład:
Pisarz napisał książkę w kawiarni.
"książkę" to dopełnienie (co napisał?).
"w kawiarni" to okolicznik miejsca (gdzie napisał?).

Zależność od czasownika:
- Dopełnienie wchodzi w związek rządu z orzeczeniem. Oznacza to, że orzeczenie narzuca dopełnieniu konkretną formę gramatyczną.

Na przykład:
Marta kupiła książkę
Orzeczenie "kupiła" narzuca dopełnieniu formę biernika słowa "książka".

- Okolicznik wchodzi w związek przynależności z orzeczeniem. Nie jest on związany z orzeczeniem w sposób tak bezpośredni jak dopełnienie i nie musi przyjmować konkretnej formy gramatycznej narzuconej przez orzeczenie.

Na przykład
Pobiegłam (jak?) szybko sprawdzić, co się dzieje.
"Szybko" określa orzeczenie, którym jest słowo "pobiegłam". Nie jest to jednak dopełnienie, bo nie odpowiada na żadne pytanie, jakie zadają przypadki. Czasownik nie narzuca wyrazowi szybko żadnej formy. Jest to więc okolicznik.

  Dowiedz się więcej