Jakie są rodzaje antonimów?

Antonimy to słowa, które mają przeciwne lub przeciwnie skierowane znaczenia w stosunku do siebie. Na przykład, "ciemność" i "jasność" są antonimami, podobnie jak "miłość" i "nienawiść". Wyróżniamy antonimy:

Antonimy właściwe

Antonimy właściwe opierają się na bezpośrednim przeciwieństwie (jasny – ciemny, duży – mały, ostry – łagodny). Do tej grupy będą się zaliczać również antonimy stworzone za pomocą dodania przedrostków nie-, anty- i a-.
Antonimy właściwe mogą być również stopniowane dokładnie tak samo, jak klasyczne przymiotniki:

młodszy – starszy
ładniejszy – brzydszy
grubszy – chudszy

Antonimy komplementarne (sprzeczne)

Antonimy komplementarne, nazywane też antonimami sprzecznymi to pary wyrazów, z których zaprzeczenie jednego powoduje jednocześnie potwierdzenie drugiego. Brzmi skomplikowanie? Zobacz przykłady:

panna – mężatka
żywy – martwy
zajęty – wolny
wyjście – wejście

Tutaj możesz pomyśleć sobie: „no dobra, ale przecież wysoki również jest automatycznym zaprzeczeniem słowa niski”. Zgadza się. Zauważ jednak, że pomiędzy wysokim a niskim mogą się też pojawić określenia pośrednie. Można być przecież średniego wzrostu. W przypadku antonimów komplementarnych nie ma niczego pośrodku. Wyobraź sobie je jako czarno-biały świat, bez żadnych odcieni szarości. W końcu nie można być w połowie panną, tak jak nie można być do połowy żywym (nawet pomimo tego, że w języku polskim mamy metaforyczne określenie na wpół żywy). Antonimy komplementarne nie znają stanów pośrednich – to odróżnia je od antonimów właściwych.

Konwersje

Poza antonimami właściwymi i sprzecznymi wyróżniamy jeszcze trzeci rodzaj antonimów, który nosi nazwę konwersji. Konwersje są to pary antonimów, w których znaczenie słów jest przeciwstawne, ale mówią o nieco odmiennych procesach, zjawiskach czy obiektach. Wiemy, że brzmi to nieco skomplikowanie, więc omówmy je od razu na przykładach:

mąż – żona
nauczyciel – uczeń
wyjść za mąż – ożenić się
kupić - sprzedać

  Dowiedz się więcej