- Adam Mickiewicz pokazał, że szlachta była zróżnicowaną warstwą społeczną.
- W utworze został wykreowany obraz szlachty kultywującej staropolskie tradycje i obyczaje.
- Byli to patrioci gotowi zjednoczyć się i poświęcić własne dobro dla ojczyzny.
- „Pan Tadeusz” zawiera także barwne opisy obyczajów, zwyczajów i rozrywek szlacheckich np. biesiadowania, polowań czy grzybobrania.
- Wizerunek polskiej szlachty w utworze został wyidealizowany, a wszelkie wady zostały ukryte pod maską komizmu, ponieważ Mickiewicz pragnął utrwalić wspomnienia o odchodzących w czasach zapomnienie.
- Ponadto „Pan Tadeusz” miał przywrócić patriotycznego ducha polskim emigrantom.
„Pamiętniki” Jan Chryzostom Pasek – autor, który opisał swoje dzieje, sam był Sarmatą, jednak w utworze celowo pomijał lub umniejszał swoje wady, a jednocześnie podkreślał swoje zasługi. Świadczy to o typowej dla szlachty nadmiernej dumie i przekonaniu o własnej wyższości. W utworze pokazane zostały też inne wady Sarmatów np. pijaństwo, skłonność do awantur czy niechęć do zmian;